Skákþáttur Morgunblaðsins: Íslensku stúlkurnar hlutu þrenn verðlaun á NM í Borgarnesi

Íslendingar unnu til þrennra verðlauna á vel heppnuðu Norðurlandamóti stúlkna sem fram fór í Borgarnesi um síðustu helgi. Nansý Davíðsdóttir varð Norðurlandameistari í flokki keppenda 16 ára og yngri, en Nansý, sem er margfaldur Norðurlandameistari, varð eftir stigaútreikning hlutskörpust þeirra fimm sem fengu flesta vinninga.

Batel Goitom Haile fékk silfur í flokki keppenda 13 ára og yngri þó að hún hafi unnið gullverðlaunahafann, Amelíu Nordquelle, í innbyrðis viðureign. Þær hlutu fjóra vinninga af fimm mögulegum.

Þá hreppti Veronika Steinunn Magnúsdóttir bronsið í elsta flokknum, þar sem keppendur voru 20 ára og yngri.

Í flokkunum þremur áttu Íslendingar níu fulltrúa en alls voru keppendur 33 talsins. Norðmenn, sem sigla á bylgju mikils skákáhuga, unnu tvenn verðlaun og Svíar einnig. Finnar fengu ein silfurverðlaun og Danir ein bronsverðlaun.

Aðstæður á mótstað voru til mikillar fyrirmyndar. Á mótinu tóku þátt nokkrar kornungar stúlkur sem ekki hafa áður keppt í móti með fullum umhugsunartíma. Lokaorðið á Nansý með fléttu úr 1. umferð: 

Nansý Davíðsdóttir – Ingrid Skaslien

Svartur lék síðast 32. ... Db6-b4 en nú kom...

33. Hxe6+! Kxe6 34. Dd5 mát!

 

Heimsmeistarinn sigraði á minningarmótinu um Vugar Gashimov

 

Magnús Carlsen bætti skrautfjöður í hattinn er hann vann minningarmótið um Aserann Vugar Gashimov sem lauk í borginni Shamkir í Aserbaídsjan um síðustu helgi. Jafnteflunum bókstaflega rigndi niður í byrjun en það var Veselin Topalov sem tók af skarið og vann fyrstu skákina í fjórðu umferð. Svo hrökk Magnús Carlsen í gang, vann þrjár mikilvægar skákir og mótið. Lokastaðan: 1. Magnús Carlsen 6 v. (af 9) 2. Ding 5½ v. 3. Karjakin 5 v. 4.-7. Radjabov, Mamedjarov, Wojtaszek og Giri 4½ v. 8.-9. Topalov og Mamedov 4 v. 10. Navara 2½ v.

Í næstsíðustu umferð vann Magnús hollensku „jafnteflisvélina“ Giri, en sá hefur oft reynst honum erfiður. Þeir deildu sigrinum í Wijk aan Zee í ársbyrjun og margir spáðu jafnteflisúrslitum er þeir mættust nú. En Magnús tefldi frábærlega vel og vann eina bestu skák ársins:

Shamkir 2018; 8. umferð:

Anish Giri – Magnús Carlsen

Enskur leikur

1. c4 e5 2. Rc3 Rf6 3. Rf3 Rc6 4. g3 d5 5. cxd5 Rxd5 6. Bg2 Rb6 7. O-O Be7 8. a3 a5 9. d3 O-O 10. Be3 Be6 11. Hc1 a4!?

Peðsfórn sem áður hafði sést í skák Nepo og Aronjan í fyrra. Ekkert er nýtt undir sólinni.

12. Rd2 f5 13. Bxb6 cxb6 14. Rxa4 Bg5 15. Rc3 e4!

Hér er hugmyndin komin fram.

16. Kh1 Dd7 17. Hb1 Had8 18. Rc4 Df7 19. b3

Að hirða b6-peðið væri glapræði, 19. Rb6 Bb3 20. De1 exd3 21. exd3 Hfe8 og drottningin á engan reit.

19. ... exd3 20. exd3 f4 21. Re4 Be7 22. gxf4 Dxf4 23. a4 Rb4 24. De2 Dh6 25. Hbd1 Rd5 26. Hg1 Kh8 27. Bf1 Hf4 28. Re5 Hdf8 29. f3 Hh4 30. d4 Rf4!

Tínir upp tvö peð, veikleikarnir á svörtu reitunum hafa kostað sitt.

31. Dd2 Bxb3 32. Hb1 Bxa4 33. Bb5 Bxb5 34. Hxb5 De6 35. Db2 Bd8! 36. Rg5 De8 37. Hb3 Bxg5 38. Hxg5 Re6 39. Hg4 Hxg4 40. fxg4 Dd8!

Banvæn sending frá enda vallarins! Svartur hótar 41. ... Dd5+.

41. Hh3

Skásta úrræðið var kannski 41. Hf3 en eftir 41. ... Hxf3 42. Rxf3 Dd5 43. Dc3 h6 verður erfitt að ráða við b-peð svarts.

41. ... Dd5 42. Kg1 De4 43. Db4 Hf6!

Hótar 44. ... Rf3. Það finnst engin vörn og Giri gafst því upp.

Helgi Ólafsson [e-mail]

Skákþættir Morgunblaðsins eftir Helga Ólafsson birtast u.þ.b. viku síðar á Skák.is.

Grein þessi birtist í Morgunblaðinu 2. maí 2018

Skákþættir Morgunblaðsins

Skákþáttur Morgunblaðsins: Þú ert kóngspeðsmaður

Seinni umferð Íslandsmóts skákfélaga hefur undanfarin ár farið svo nálægt dagskrá Reykjavíkurskákmótsins að úrslit og viðureignir hafa því ekki alltaf fengið verðskuldaða athygli. Eins og komið hefur fram vann Víkingaklúbburinn öruggan sigur með einu hæsta vinningshlutfalli í sögu keppninnar. Þess ber þó að geta að liðið sem hafnaði í 2. sæti, Huginn, fékk fleiri mótsstig og réði þar mestu sigurinn yfir Víkingaklúbbnum í lokaumferðinni. Greinarhöfundur deilir þeirri skoðun með fjölmörgum að löngu sé tímabært að taka upp stigafyrirkomulagið eins og í þýsku Bundesligunni, á ólympíumótum og víðar. Þetta er ekki sett fram til að gera lítið úr frammistöðu Íslandsmeistaranna sem unnu góðan sigur eftir þeim leikreglum sem í gildi voru.

Í síðustu viku skilaði Daði Ómarsson því ágæta verki að færa inn á skrár allar skákir 1. og 2. deildar. Þetta er mikið verk og þakkarvert og margar athyglisverðar skákir sjá nú dagsins ljós. Ein sú umtalaðasta var viðureign Margeirs Péturssonar á 3. borði gegn litháíska stórmeistaranum Kveinys í keppni TR við Víkingaklúbbinn. Eftir vafasama byrjun hitti Margeir á sterka leiki í flóknu miðtafli og var með unnið tafl þegar hér var komið sögu:

Íslandsmót skákfélaga 2017-18, 7. umferð:

Margeir – Kveinys

36. Hf1!

Svartur vonaðist til að geta leikið 36. ...Rgf3 en nú valdar hrókurinn f3- reitinn og hótar mátsókn.

36.... Rd7

Eini leikurinn en hvítur á 37. Hf7 og svartur er varnarlaus, t. 37.... Hc8 38. Dc3 eða 38. Hh7.

37. bxc6??

Hrikalegur afleikur sem ekki er hægt að skýra með öðru en æfingaleysi.

37..... Dxa5

– og hvítur gafst upp.

Hin þétta dagskrá mótsins gat af sér margar yfirsjónir jafnvel hjá hinum sterkustu meisturum. Þannig misstu Hannes Hlífar og Hjörvar Steinn vænlegar stöður niður í tap í viðureign Hugins og TR.

Ef hægt er að draga lærdóm af næstu skák þá er hann sá að enginn skyldi stóla á æfingaleysi hjá „gömlu brýnunum.“ Daði Ómarsson vann glæsilegan sigur á Nóa Síríus-mótinu í fyrra og vann þá t.d. Jón L. Árnason sem var eitthvað að þæfast í vængtafli. Við svipað tækifæri nokkrum áratugum fyrr – eftir 1. Rg1-f3 – stóð sjálfur Mikhael Tal yfir Jóni og sagði honum að þetta ætti hann ekki að gera. Af hverju? spurði Jón á móti. Vegna þess að þú ert kóngspeðsmaður, var svarið. Hvort töframaðurinn hafi vitjað Jóns fyrir eftirfarandi skákina liggur ekki fyrir en hann tefldi alltént í stíl meistarans:

Íslandsmót skákfélaga 2017-18, 7. umferð:

Jón L. Árnason – Daði Ómarsson

Sikileyjarvörn

1. e4 c5 2. Rf3 e6 3. d4 cxd4 4. Rxd4 a6 5. Bd3 Bc5 6. Rb3 Be7 7. 0-0 d6 8. c4 b6 9. Rc3 Rf6 10. f4 0-0 11. Df3 Bb7 12. Bd2 Rbd7 13. Kh1 Dc7 14. Hae1 Hfe8

Allt eftir „bókinni“ en Jón hefur margsinnis meðhöndlað svipaðar stöður með góðum árangri.

15. Rd4 g6 16. Dh3 e5 17. Rf3 exf4 18. Bxf4 Rc5 19. Rg5 h6 

20. Rxf7!

Tilfinningin fyrir stöðunni svíkur ekki. Allir menn hvíts eru tilbúnir til sóknar.

20..... Kxf7 21. e5 Rxd3 22. Dxd3 dxe5 23. Bxe5 Had8 24. Rd5! Bxd5 25. cxd5 Hd6

Betra var 25.... Dc5 en „vélarnar“ segja mér að hvítur eigi að vinna eftir 26. b4! Dxb4 27. He4 Dc5 28. De2! o.s.frv.

26. Bxd6 Dxd6 27. He6! Db4 28. De2 Da4 29. De5 Dh4 30. d6

– og svartur gafst upp.

Helgi Ólafsson [e-mail]

Skákþættir Morgunblaðsins eftir Helga Ólafsson birtast u.þ.b. viku síðar á Skák.is.

Grein þessi birtist í Morgunblaðinu 21. apríl. 

Skákþættir Morgunblaðsins

Skákþáttur Morgunblaðsins: Áskorandinn hefur alltaf meðbyr

Þrátt fyrir glæsilegan sigur Fabiano Caruana á áskorendamótinu í Berlín sem lauk í síðasta mánuði virðast ekki margir hafa trú á því að honum takist að velta Magnús Carlsen heimsmeistara úr sessi í heimsmeistaraeinvígi þeirra sem hefst í London þann 9. nóvember nk. Sigur hans á Grenke-mótinu breytir þar litlu um. Caruana varð vinningi á undan Carlsen, hlaut 6 ½ v. af níu mögulegum. Ferill Magnúsar og fyrri skákir hans við Caruana eiga sennilega stærstan þátt í þessari vantrú á möguleikum Bandaríkjamannsins.

Sé litið til sögu heimsmeistaraeinvíga síðustu 100 árin kemur hinsvegar í ljós að „áskorandinn“ virðist oftast hafa meðbyr þegar í stóra slaginn er komið. Úrslit fyrri viðureigna sem grundvöllur fyrir spádómi um úrslit hafa reynst óáreiðanlegt viðmið.

Emanuel Lasker var heimsmeistari í 27 ár en þegar hann háði einvígi sitt við Capablanca í Havana á Kúbu árið 1921 tapaði hann án þess að vinna eina einustu skák. Capablanca bar höfuð og herðar yfir helstu andstæðinga sína á næstu árum og var jafn öruggur og aðrir um sigur í einvíginu við Aljékín í Buenos Aires árið 1927. Aljékín vann einn óvæntasta sigur skáksögunnar, 6:3 með 25 jafnteflum. Hann varði titil sinn gegn óverðugum áskorenda, Efim Bogoljubov, sem gat hinsvegar tryggt nægt verðlaunafé sem var hlutverk áskorandans á þessum árum.

Árið 1935 var áskorandinn Max Euwe og vann 15½ : 14½. Tveim árum síðar tefldu þeir aftur og Aljékín endurheimti titilinn með öruggum sigri, 15½ : 9½.

Aljékín lést árið 1946 og og nýr handhafi krúnunnar var Sovétmaðurinn Mikhael Botvinnik. Hann hélt titlinum á jöfnu, 12:12 í einvígi við Bronstein árið 1951 og einnig gegn Smyslov þrem árum síðar. En árið 1957 varð Smyslov heimsmeistari með öruggum sigri, 12½ : 9½. Botvinnik nýtti sér réttinn til annars einvígis og endurheimti titilinn árið 1958. Á sömu leið fór þegar hann tefldi tvisvar við Mikhael Tal sem vann 12½ : 8½ árið 1960 en tapaði svo ári síðar, 8:13. Þessi réttur Botvinniks var afnuminn og hann tapaði fyrir Tigran Petrosjan 9½ : 12½ árið 1963. Hann mætti Boris Spasskí árið 1966 og vann 12½ : 11½. Armeninn er því einn fárra sem náð hafa að verja heimsmeistaratitilinn. Aftur bankaði Spasskí á dyr þrem árum síðar og vann, 12½ : 10½.

Bobby Fischer vann 12½ : 8½ í „einvígi aldarinnar“ í Reykjavík sumarið 1972. Hann afsalaði sér „FIDE-heimsmeistaratitlinum“ og Anatolí Karpov, sem var krýndur vorið 1975 varði titilinn í einvígum við Kortsnoj árin 1978 og 1981.

Allir vissu á hvaða ferð Garrí Kasparov var er hann vann áskorendakeppnina 1983-´84. Fyrsta einvígi hans af fimm gegn Karpov 1984-´84 lauk án niðurstöðu eins og frægt varð en ákveðið að þeir myndu tefla aftur og Kasparov vann haustið 1985 í 24 skáka einvígi, 13:11. Viðureignum hans við Karpov var ekki lokið; þeir tefldu í London og Leningrad, í Sevilla á Spáni og loks í New York og Lyon. Kasparov stóðst allar atlögur.

Árið 1993 varð klofningur í skákheiminum og tveir heimsmeistaratitlar í „umferð“. Þrettán árum síðar vann Kramnik Topalov í „sameiningareinvígi“ en ári síðar náði Indverjinn Anand titlinum og vann Topalov og Gelfand á næstum árum. Svo kom Magnús Carlsen kom til skjalanna. Hann telst sextándi heimsmeistari sögunna

Helgi Ólafsson [e-mail]

Skákþættir Morgunblaðsins eftir Helga Ólafsson birtast u.þ.b. viku síðar á Skák.is.

Grein þessi birtist í Morgunblaðinu 28. apríl 2018

Skákþættir Morgunblaðsins

Skákþáttur Morgunblaðsins: Vinsælt öðlingamót – Atli Freyr hækkaði mest

Það er dálítil karlaslagsíða á Öðlingamótinu sem nú stendur yfir í húsakynnum Taflfélags Reykjavíkur og eru samankomnir 37 karlkyns keppendur og ein kona. Lenka Ptacnikova, stórmeistari kvenna, vann þrjár fyrstu skákir sínar og nýtti sér yfirseturétt í tveimur næstu umferðum því að hún er meðal þátttakenda á Evrópumóti kvenna í Slóvakíu og stendur sig þar vel. Margir á keppendalistanum settu svip á Reykjavíkurskákmótið á dögunum. Nokkrir þurfa að aka dágóðan spöl til að komast á skákstað og má þar nefna Flóamennina Þórð Guðmundsson lækni og Úlfhéðin Sigurmundsson bónda. Þarna eru líka Lárus H. Bjarnason, rektor MH, en stigahæsti keppandinn er Kristján Guðmundsson, kennari við Kvennaskólann og liðsstjóri íslenska ólympíuliðsins á árunum 1984-'92.

Upphafsmaður öðlingamótanna er hinn kunni skákdómari Ólafur Ásgrímsson sem ekki alls fyrir löngu fagnaði 70 ára afmæli sínu og 40 ára skákdómaraafmæli en ferill hans sem slíkur hófst á Skákþingi Reykjavíkur árið 1976 með frægu deilu-, kæru- og áfrýjunarmáli sem varðaði gallaða sovéska skákklukku. Síðan þá hefur verið fremur kyrrt í kringum Ólaf enda annálað prúðmenni.

Teflt er einu sinni í viku og eftir fjórar umferðir er staða efstu manna þessi: 1.-3. Lenka Ptacnikova, Sigurbjörn Björnsson og Þorvarður Ólafsson 3½ v. (af 4) 4.-7. Jóhann H. Sigurðsson, Halldór Pálsson, Jóhann Ragnarsson og Haraldur Baldursson 3 v.

Það er alltaf vel þegið þegar skákir slíkra móta eru slegnar inn en nokkur bið hefur orðið á því verklagi hjá SÍ hvað varðar seinni hluta Íslandsmóts skákfélaga. Á því móti og á Reykjavíkurskákmótinu voru margir að tefla athyglisverðar skákir, t.d. vann Hallgerður Helga Þorsteinsdóttir hinn öfluga alþjóðlega meistara Björgvin Jónsson og athygli vakti Atli Freyr Kristjánsson sem sneri aftur eftir nokkurra ára hlé og á Reykjavíkurskákmótinu hækkaði hann mest íslenskra skákmanna sem voru yfir 2.000 elo-stigum. Skákir hans urðu oft langar og strangar og sennilega gat hann þakkað útsjónarsemi í erfiðum stöðum gott gengi sbr. eftirfarandi dæmi:

Reykjavíkurskákmótið 2018; 6. umferð:

Opasiak – Atli Freyr Kristjánsson

Staðan er tvísýn og hvítur lék lævísum leik....

38. Dh4!

Með hugmyndinni 38.... Dxe6 39. Dh6+ og 40. Hf8+.

38.... Hc1?!

Öruggara var 38.... Kh8!

39. Hxc1 Dxe6

Þvingað þar sem 39.... Bxc1 er svarað með 40. Dd4+! og mát í næsta leik.

40. Hc7+ Kg8 41. Dxh7+ Kf8

 

Svartur hefur varla látið sig dreyma um að vinna þessa stöðu því kóngurinn er ansi berskjaldaður.

42. Dh4 Dd5+ 43. Kg1 Bd4+ 44. Kf1 Df3+ 45. Ke1 Bc3+ 46. Hxc3 Dxc3+ 47. Kd1 Dd3+ 48. Ke1 Ke7

Drottningarendataflið er líklega jafntefli með bestu taflmennsku en betri kóngsstaða svarts gefur þó vinningsmöguleika.

49. Df4 Dd6 50. Dh4 De5+ 51. Kd1 Ke6 52. Dg4+ Kd5 53. Dd7+ Dd6 54. Df7+ Ke4+ 55. Ke1 Dc6 56. De7+ Kf5 57. Kf2 Dc2+ 58. Kf3 Dd3+ 59. Kf2 Dd4+ 60. Kf3 Df4+ 61. Ke2 De4+?!

Slakur leikur sem vinnur strax! Betra var 61.... Dxh2+.

62. Dxe4+ Kxe4

 

63. h4??

Hann gat haldi jöfnu með 63. Kd2! þó langsótt sé: 63.... a5 64. Kc3 Kf5 65. Kd4 Kxg5 66. Kc5 b4 67. axb4 axb4 68. Kxb4 Kh4 69. Kc5 Kh3 70. Kd4 o.s.frv.

63.... Kf5

– og hvítur gafst upp, 64. Kf3 er svarað með 64.... a5 o.s.frv.

Helgi Ólafsson [e-mail]

Skákþættir Morgunblaðsins eftir Helga Ólafsson birtast u.þ.b. viku síðar á Skák.is.

Grein þessi birtist í Morgunblaðinu 14. apríl 2018

Skákþættir Morgunblaðsins

Skákþáttur Morgunblaðsins: 13 ára Þjóðverji stal senunni

Hvítur leikur og vinnur.

Georg Maier – Magnús Carlsen

Staðan kom upp í fimmtu umferð efsta flokks skákhátíðarinnar GRENKE chess sem stendur yfir þessa dagana í Karlsruhe og Baden Baden í Þýskalandi. Það merkilega við þessa stöðu er að hvítur á þrjá leiki sem allir leiða til vinnings. Ég er nánast handviss um að þeir sem eitthvað kunna fyrir sér myndu finna rétta leikinn án mikillar yfirlegu. Heimamaðurinn Maier hafði teflt vel en virtist aldrei afhuga jafntefli gegn heimsmeistaranum sem hafði greinilega teygt sig of langt þegar hér var komið sögu. Vinningsleikirnir þrír eru:

A) 39. Hh5.

Svartur á enga haldgóða vörn gegn hótuninni 40. Hxh7+, t.d. 39.... De7 40. Hxh7+ Kxh7 40. Hh1+ Kg8 41. 41.Be6+ Hff7 42. Hh6! með hótuninni 43. Dh5. Engin vörn finnst.

B) 39. Hh1.

Vinnur einnig t.d. 39.... De7 40. Hxh7+ Kxh7 41. Hh5+ Kg6 42. Hh6+! Kf7 43. Dh5+ og mátar.

C) 39. Hf5

– og svartur er varnarlaus, t.d. 39.... Db8 40. Hxf8+ Dxf8 41. Hb1 og vinnur. Hvítur átti nægan tíma fram að 40. leik til að finna einn þessara leikja. Kannski var hann hræddur við að vinna. Hann valdi:

39. Ha1?

og eftir...

39.... De7 40. Dxg7+ Dxg7 41. Hxg7 Kxg7 42. Hxa4 Bc6 43. Hb4... sömdu keppendur um jafntefli.

Magnús tefldi strax í fyrstu umferð við hinn nýbakaða áskoranda Fabiano Caruana. Eins og oft áður virtist hann hafa í fullu tré við Bandaríkjamanninn en upp kom flókið hróksendatafl þar sem peð svarts voru komin lengra, kóngsstaðan betri og vinningshorfur þarafleiðandi góðar:

Grenke classic; 1. umferð:

Fabiano Caruana – Magnús Carlsen

Svartur á leik og staðan er unnin en vinningsleikurinn á fátt líkt með mynstrum sem skákmenn hafa oft í kollinum í hróksendatöflum. 54.... Hh7! hefur þann tilgang að hamla för hvítu peðanna. Aðalbrigðið er svona: 55. Kxd3 Hd7+! 56. Ke4 a5 57. g5 a4 58. g6 Hd8! 59. Hc7 a3 60. g7 a2 og svartur vinnur. En Magnús valdi að leika:

54.... a5?

og eftir...

55. h6! He2+ 56. Kxd3 Hh2 57. g5

varð hann að sætta sig við skiptan hlut...

57.... Hh3+ 58. Kd2 Hh2+ 59. Kd3

– Jafntefli.

Eftir þessi vonbrigði hefur lítið gengið hjá Norðmanninum þótt hann sé að venju með í baráttunni um sigurinn. Staðan þegar fjórar umferðir eru eftir: 1.-3. Caruana, Vachier-Lagrave og Vitiugov 3½ v. (af 5). 4.-5. Carlsen og Aronjan 3 v. 6.-7. Anand og Bluebaum 2 v. 8.-10. Hou Yifan, Maier og Naiditsch 1½ v.

Um það leyti sem aðalmótið hófst lauk keppni í opna A-flokknum en þar var mikið mannval á ferðinni og eitt sterkasta opna mót ársins. Úrslitin hafa vakið mikla athygli því að 13 ára Þjóðverji, Vincent Keymer, bar glæsilegan sigur úr býtum, hlaut átta vinninga af níu mögulegum og stal gjörsamlega senunni. Hann er talinn mesta efni sem Þjóðverjar hafa eignast um áratuga skeið. Fjórir efstu urðu:

1. Keymer 8 v. (af 9). 2.-4. Korobov, Shirov og Gordievskí 7½ v. Aðstoðarmaður Keymers og þjálfari á mótsstað var ungverski stórmeistarinn Peter Leko.

Vignir Vatnar Stefánsson, nýorðinn 15 ára, tók þátt í þessu móti og stóð sig ágætlega, hlaut 5½ vinning af níu mögulegum og hafnaði vel fyrir ofan mitt mót en keppendur voru hvorki fleiri né færri en 787 talsins. Faðir hans, Stefán ´Már Pétursson, tefldi í opna B-flokknum og hlaut fimm vinninga af níu mögulegum.

Helgi Ólafsson [e-mail]

Skákþættir Morgunblaðsins eftir Helga Ólafsson birtast u.þ.b. viku síðar á Skák.is.

Grein þessi birtist í Morgunblaðinu 7. apríl 2018

Skákþættir Morgunblaðsins

Skákþáttur Morgunblaðsins: Caruana líklegasti áskorandi Magnúsar Carlsen

Allt útlit er fyrir æsispennandi lokasprett áskorendamótsins í skák sem nú stendur yfir í Berlín, en Bandaríkjamaðurinn Fabiano Caruana heldur hálfs vinnings forystu á Aserann Shakhriyar Mamedyarov þegar fjórar umferðir eru eftir. Átta skákmenn unnu sér rétt til þátttöku í áskorendamótinu og tefla þeir tvöfalda umferð. Fyrsta sætið skiptir öllu máli, því að sigurvegarinn vinnur réttinn til að skora á heimsmeistarann Magnús Carlsen í einvígi um heimsmeistaratitilinn sem mun hefjast í London 9. nóvember næstkomandi. Staðan eftir jafnteflisskák efstu manna á fimmtudaginn er þessi:

1. Caruana 6½ v. (af 10) 2. Mamedyarov 6 v. 3. Grischuk 5½ v. 4.-5. Karjakin og Ding 5 v. 6. Kramnik 4½ v. 7. So 4 v. 8. Aronjan 3½ v.

Þar sem Elo-stigamunur á keppendum er sáralítill og varla marktækur virtust allir keppendur eiga sigurmöguleika við upphaf móts. Armenar, sem eignuðust heimsmeistara árið 1963 þegar Tigran Petrosjan vann Mikhael Botvinnik 12½:9½ í Moskvu, hafa lengi alið þá von í brjósti að Aronjan myndi feta í fótspor níunda heimsmeistarans. Aronjan hefur hins vegar ekki náð sér á strik; hann situr einn í neðsta sæti og á enga möguleika á sigri.

Vladimir Kramnik fékk 2½ vinning úr fyrstu þrem skákunum en hreppti þá mikinn mótbyr, tapaði fjórum skákum en vann þó aftur í 10. umferð. Kínverjinn Ding hefur gert jafntefli í öllum tíu skákum sínum. Sergei Karjakin vann síðasta áskorendamót en er ekki líklegur til að ná þeim frábæra endaspretti sem honum er nauðsynlegur og einungis Alexander Grischuk virðist geta blandað sér í baráttu Caruana og Mamedyarovs um sigurinn.

Hvað samsetningu keppendalista mótsins varðar er það að segja að manni finnst að Vachier-Lagrave og Nakamura ættu að vera þarna. Það er eins og Rússarnir nái alltaf að fjölmenna eftir einhverju regluverki sem virðist henta þeim vel. Þó hafa þeir fyrir löngu glatað forystuhlutverki sínu í skákheiminum. Fjölmargar skemmtilegar skákir hafa séð dagsins ljós en stórbrotinn sigur Kramniks yfir Aronjan ber af öðrum:

Áskorendamótið í Berlín 2018; 2. umferð:

Levon Aronjan – Vladimir Kramnik

Spænskur leikur

1. e4 e5 2. Rf3 Rc6 3. Bb5 Rf6 4. d3 Bc5 5. Bxc6 dxc6 6. 0-0 De7 7. h3 Hg8! 

„Þetta er bara eins og Benóný sé að tefla,“ sagði Jón L. Árnason um þennan frumlega hróksleik. Svartur er þess albúinn að ráðast fram með g-peðið eins og Benóný gerði oft í spænska leiknum.

8. Kh1 Rh5 9. c3 g5 10. Rxe5 g4! 

 

 

 

Annar bráðsnjall leikur sem byggist á hugmyndinni 12. hxg4 Dh4+ 13. Kg1 Rg3! og mátar á h1.

11. d4 Bd6 12. g3 Bxe5 13. dxe5 Dxe5 14. Dd4 De7 15. h4 c5 16. Dc4 Be6 17. Db5 c6 18. Da4 f5!

Herjar á hvítu reitina, 19. exf5 má svara með 19.... Rxg3+! t.d. 20. fxg3 Bd5+ 21. Kg1 De2 og mátar.

19. Bg5 Hxg5!

Vitaskuld kýs hann hraðann og frumkvæðið.

20. hxg5 f4! 21. Dd1 Hd8 22. Dc1 fxg3 23. Ra3 Hd3 24. Hd1

Reynir að spyrna við fótum en slagkrafturinn í næsta leik Kramniks er mikill. 

24.... Bd5! 25. f3 gxf3 26. exd5 De2!

Leyfir leppun drottningarinnar. Hugmyndin skýrist strax í næsta leik.

27. He1 g2+!

Glæsilegur lokahnykkur. Nú er 28. Kh2 (28. Kg1 strandar á 28.... f2+) svarað með 28.... g1(D)+! 29. Kxg1 f2+ og vinnur. Aronjan gafst upp.

Helgi Ólafsson [e-mail]

Skákþættir Morgunblaðsins eftir Helga Ólafsson birtast u.þ.b. viku síðar á Skák.is.

Grein þessi birtist í Morgunblaðinu 24. mars 2018

Skákþættir Morgunblaðsins

Skákþáttur Morgunblaðsins: Stefáns Kristjánssonar verður sárt saknað

Fráfall Stefáns Kristjánssonar stórmeistara hinn 28. febrúar sl. er eitt mesta áfall sem skáklífið í landinu hefur orðið fyrir. Aðeins 35 ára gamall er genginn einn mesti hæfileikamaður sem fram hefur komið og voru hæfileikar hans ekki einskorðaðir við skákina. Svalari keppnismann undir pressu var ekki hægt að finna. Leiftrandi greind, gamansemi, góðvild og smá skammtur af því sem kalla mátti „afstöðuvanda“ gerðu hvern fund við þennan hressa félaga skemmtilegan. Rakið hefur verið hvernig hann komst í ólympíulið Íslands 17 ára gamall, varð alþjóðlegur meistari fljótlega upp úr því, raðaði inn stórmeistaraáföngum en virtist verða afhuga frekari skákafrekum undir lok síðasta áratugar. Um það er þó erfitt að fullyrða nokkuð; alvarlegt slys móður hans setti á manninn mark en það var ekki hans stíll að kvarta.

Ég fór í fjölmargar ferðir með honum á árunum 1998-2006 í ýmsum hlutverkum. Minnisstæð er t.d. ferð á EM unglingalandsliða 18 ára og yngri við Balatonvatn í Ungverjalandi með frábærum hópi ungmenna í flokki pilta og stúlkna. Þá eins og oft síðar kom yfir mig þessi tilfinning hversu gott það væri hafa slíkan liðsmann sem væri einhvern veginn með „allan pakkann“.

Við vorum nýkomnir frá ólympíumótinu í Bled 2002 og nokkrar vikur í HM 20 ára og yngri og sett upp æfingaáætlun. Dagur eitt: Í gamansömum tón kveðst Stefán vilja fá strax allan sannleikann um helstu byrjanir og engar refjar. Ég svara því til að ég sé því miður búinn að týna sannleikanum en við munum leita hans næstu daga. Ekki veit ég hvor lærði meira en það var gaman að fylgjast með Stefáni úr fjarlægð þegar hann var kominn á HM til perlu Indlands og Austurlanda fjær, Goa. Og nú röskum 15 árum síðar er ég að „gramsa“ á netinu og rekst á gamla frétt frá mótinu af erlendri vefsíðu og segir þar að austurblokkin sé mætt með sín bestu ungmenni, einnig ný stórveldi skákarinnar, Indverjar, Kínverjar og Víetnamar. Þetta er um miðbik og Armeninn Levon Aronjan og síðar sigurvegari er efstur með 5½ vinning að loknum sjö umferðum af 13. Stefán Kristjánsson er ½ vinningi á eftir. Hann varð síðan í hópi efstu manna.

Mér fannst gaman að lesa minningarorð þegar sagði frá því er Viktor Kortsnoj stóð yfir Stefáni og fylgdist með honum tefla og kvaðst síðar aldrei hafa getað getið sér til um leiki hans en hrósaði taflmennskunni. Helstu afrek Stefáns verða ekki rakin hér en í bestu skákum hans komu reiknihæfileikar hans vel í ljós eins og í eftirfarandi dæmi þegar langbesti skákmaður Pólverja nú um stundir tapar án þess að fá rönd við reist:

EM landsliða, Krít 2007:

Stefán Kristjánsson – Radoslaw Wojtaszek

Hollensk vörn

1. d4 f5 2. Rc3 Rf6 3. Bg5

Alltaf fundvís á óhefðbundnar leiðir.

3.... d5 4. Bxf6 exf6 5. e3 Be6 6. Df3 Dd7 7. Bb5 Rc6 8. Rge2 a6 9. Ba4 0-0-0 10. Rf4 Bf7 11. Rd3 g6 12. a3 Dd6 13. b4 Rb8 14. 0-0 h5 15. Bb3 h4 16. h3 Bh6 17. Hfc1 c6 18. Ra4 g5 19. c4!

Ef nú 19.... dxc4 þá kemur 20. Dxf5+! Be6 21. Rb6+ Kc7 22. Da5! með hótuninni 23. Rc4+.

19.... g4 20. Dxf5 Be6 21. Rb6 Kc7 

22. Rxd5+! Kc8

22.... Dxd5 er svarað með 23. Dxd5! og vinnur.

23. Rb6+ Kc7 24. Da5! Bxe3 25. c5 Dg3 26. Rd5+!

– og svartur gafst upp, mátið blasir við á c7 eða e7.

Helgi Ólafsson [e-mail]

Skákþættir Morgunblaðsins eftir Helga Ólafsson birtast u.þ.b. viku síðar á Skák.is.

Grein þessi birtist í Morgunblaðinu 17. mars 2018

Skákþættir Morgunblaðsins

Skákþáttur Morgunblaðsins: Adhiban Baskaran sigraði á 33. Reykjavíkurskákmótinu

Fyrir síðustu umferð 33. Reykjavíkurmótsins hafði indverski stórmeistarinn Adhiban Baskaran ½ vinnings forskot á Tyrkjann Mustafa Yilmaz og vinnings forskot á þá sem næstir komu þar á eftir. Hann tefldi við Yilmaz og þurfti aðeins jafntefli til að tryggja sigur sinn í mótinu og það hafðist eftir 30 leikja baráttu og hlaut hann 7 ½ vinning af níu mögulegum. Lengi vel var útlit fyrir að Hannes Hlífar Stefánsson næði 2. sæti því að hann stóð til vinnings um tíma gegn Richard Rapport en missti þráðinn og lauk skákinni með jafntefli eftir 108 leiki.

Efstu menn: 1. Adhiban Baskaran 7 ½ v. (af 9) 2.-3. Maxime Lagarde Frakkland ) og Mustafa Yilmaz (Tyrkland) 7 v.

17 skákmenn fengu 6 ½ vinning þ. á m. Hannes Hlífar Stefánsson. Hinn 13 ára gamli Indverji Nihal Sarin tapaði að vísu í lokaumferðinni en var þá búinn að tryggja sér annan áfanga sinn að stórmeistaratitli og er það mál manna að ekki þurfi að bíða lengi eftir lokaáfanganum. Indverjar hafa undanfarin ár sett mikinn svip á Reykjavíkurskákmótin.

Jóhann Hjartarson og Björn Þorfinnsson komu næstir íslenskra keppenda á eftir Hannesi, hlutu 6 vinninga af níu.

Indverjinn Adhiban Baskaran er sjöundi stigahæsti skákmaður Indverja um þessar mundir en í fyrra vakti hann mikla athygli er hann varð í 3.-7. sæti í Wijk aan Zee í fyrra á eftir Wesley So og Magnusi Carlsen og sigraði þar m.a. Sergei Karjakin. Lykilsigur sinn vann hann gegn stigahæsta keppandanum: 8. umferð:

Adhiban Baskaran – Richard Rapport

Slavnesk vörn

1. d4 d5 2. c4 c6 3. Rf3 Rf6 4. Rc3 dxc4 5. e4 b5 6. Be2!?

Peðsfórnin er þekkt en í eina tíð léku menn nær alltaf að hætti Kasparovs, 6. e5 Rd5 7. a4 o.s.frv.

6. ... e6 7. O-O Be7 8. a4 b4 9. e5 bxc3 10. exf6 Bxf6 11. bxc3 Ba6 12. Re5!

Snjall riddaraleikur sem svartur hefði átt að svara með 12. .... Rd7, t.d. 13. Rxc6 Dc7 með flóknu miðtafli. Uppskiptin sem nú fara í hönd veikja mjög svörtu reitina í stöðu Rapports.

12. ... Bxe5? 13. dxe5 Dxd1 14. Hxd1 Rd7 15. f4 Rb6 16. Hd6 O-O 17. Bf3 Rc8?

Bæði hér og áður varð svartur að verjast með því leika riddaranum til d5.

18. Hxc6 Bb7

19. Hxc8!

Einföld leikflétta. Barátta hróka svarts gegn biskupaparinu í opinni stöðu er vonlaus.

19. ... Haxc8

20. Bxb7 Hb8 21. Ba6 Hb3 22. Ba3 Hd8 23. Bb4 Hd2 24. Bxc4 Hbb2 25. Bf1 h5 26. a5 a6 27. Bc5 g6

– og svartur gafst upp um leið.

 

Horft til elo-stiganna

Þó að vinningarnir tali sínu máli í þessu móti sem taldi 248 keppendur á gríðarlegu styrkleikabili þá miða margir af yngri kynslóðinni meira við elo-stigaávinning heldur en vinningatölu. Þessir hækkuðu um meira en 50 elo-stig fyrir frammistöðu sína: Arnar Smári Signýjarson 90, Batel Haile Goitom 88, Baltasar Máni Wedholm 84, Birkir Ísak Jóhannsson 74, Benedikt Briem 73, Ísak Orri Karlsson 72, Björn Hólm Birkisson 66, Benedikt Þórisson 65, Tómas Möller 64, Magnús Hjaltason 57, Óskar Víkingur Davíðsson 51, Arnar Heiðarsson 51. 

Nýr samningur

Aðalstyrktaraðili 33. Reykjavíkurskákmótsins var fjárfestingafyrirtækið GAMMA. Gunnar Björnsson, forseti SÍ, og Agnar Tómas Möller, einn stofnenda GAMMA, skrifuðu á þriðjudaginn undir samning um áframhaldandi kostun Reykjavíkurskákmótsins næstu þrjú árin.

Helgi Ólafsson [e-mail]

Skákþættir Morgunblaðsins eftir Helga Ólafsson birtast u.þ.b. viku síðar á Skák.is.

Grein þessi birtist í Morgunblaðinu 15. mars 2018

Skákþættir Morgunblaðsins

Skákþáttur Morgunblaðsins: Jóhann lagði Eljanov og er í toppbaráttunni

Sigur Jóhanns Hjartarsonar á Úkraínumanninum Pavel Eljanov í 4. umferð Reykjavíkurskákmótsins er stærsta afrek okkar manna á mótinu til þessa og gefur vísbendingu um að Jóhann muni taka þátt í baráttunni um efstu sætin. Eftir umferðina var Tyrkinn Mustava Yilmaz einn efstur með fullt hús vinninga en Jóhann var í 2.-7. sæti með 3½ vinning.

Margir íslenskir skákmenn hafa staðið sig vel, t.d. hinn 15 ára Birkir Ísak Jóhannesson sem hefur hlotið þrjá vinninga. Með sömu vinningatölu eru Hannes Hlífar Stefánsson og Þröstur Þórhallsson.

Frídagur var í gær en hliðarviðburðir voru m.a. „Fischer-random mót“ og um kvöldið spurningakeppnin „pub-quiz“.

Áður en fjórða umferð hófst á fimmtudaginn var slegið upp stúlknaskákmóti í tengslum við ungversku skákkonuna Susan Polgar en Katrín Jakobsdóttir forsætisráðherra afhenti verðlaun í mótslok. Batel Goitom sigraði.

Skák Jóhanns og Eljanovs fylgir hér. Jóhann, sem var með svart, jafnaði taflið auðveldlega, náði síðan frumkvæðinu og knúði fram sigur með nokkrum hárbeittum leikjum:

Pavel Eljanov – Jóhann Hjartarson

Kóngsindversk vörn

1. d4 Rf6 2. c4 g6 3. Rc3 Bg7 4. e4 d6 5. Rf3 0-0 6. Be2 e5 7. 0-0 Rc6 8. d5 Re7 9. b4

„Byssustingur“ er þetta afbrigði kallað og var mikið í tísku í kringum síðustu aldamót. Í dag hafa slík afbrigði tapað gildi sínu, m.a. vegna reiknigetu „skákvélanna“.

9.... a5 10. Ba3 He8 11. bxa5 Hxa5 12. Bb4 Ha8 13. a4 c5!

Mikilvægur leikur. Hvítur getur hirt peðið á d6 með 14. dxc6 Rxc6 15. Bxd6 en eftir 15.... Rd4 hefur svartur nægar bætur.

14. Ba3 Ha6 15. Rd2 Hf8 16. Bb2 Re8 17. Rb5 f5 18. exf5?!

Það lifnar heilmikið yfir stöðu svarts eftir þessi uppskipti. Betra var 18. Ha3.

18.... gxf5!

Eins og hver einasti skólastrákur í Úkraínu veit drepa menn aftur með peði á f5 í kóngsindverskri vörn.

19. f4 Rg6 20. fxe5 Rxe5 21. Ha3 Bd7 22. Da1 De7 23. He1 Dh4

24. g3?

Hæpinn leikur því nú mun framrás f-peðsins aukast að afli.

24.... Dh6 25. Rf3 Rg4 26. Bxg7 Rxg7 27. Bf1 f4!

Auðvitað. Leikurinn var Eljanov sérstaklega erfiður því hann var að komast í mikið tímahrak.

28. gxf4?

Og hér var betra að leika 28. Dc1.

28.... Hxf4 29. He7 Rf6 30. Rc7 Hb6 31. He2

Eljanov er alveg búinn að missa tökin, m.a. vegna þess að það er enginn samgangur í liðsafla hvíts.

31.... Hxc4 32. Re6 Hc1 33. Da2 Hb4 34. Hg2 Hg4!

Hvítur er leppaður fram og til baka. Það er engin vörn í þessari stöðu.

35. Hb3 Rxe6 36. dxe6 Bxe6

– og Eljanov gafst upp.

 

Vanaviðbrögðin kosta

Indverskir skákmenn hafa sett mikinn svip á Reykjavíkurskákmótin undanfarin ár. Nihal Sarin, sem er 13 ára, og Rameshbabu Pragnandahaa, 12 ára, tefla annað árið í röð á mótinu. Stórhættulegir báðir tveir eins og dæmin sanna. En þeir eiga samt ýmislegt ólært, samanber þetta dæmi úr 3. umferð:

 

Pragnanandahaa – Cornette

Síðasti leikur svarts var 26.... Hd8-d1+ (betra var 26.... Bd1) Indverjinn var á „sjálfstýringunni“ og svaraði um hæl með 27. Hxd1 og eftir 27.... Bxd1 sættust þeir á skiptan hlut þremur leikjum síðar. Athugun á stöðunni leiddi í ljós að hvítur gat leikið 27. Bf1! og svartur er bjargarlaus þar sem 27.... Hxc1 er svarað með millileiknum 28. Dxb3+ og síðan fellur hrókurinn óbættur.

Helgi Ólafsson [e-mail]

Skákþættir Morgunblaðsins eftir Helga Ólafsson birtast u.þ.b. viku síðar á Skák.is.

Grein þessi birtist í Morgunblaðinu 10. mars 2018

Skákþættir Morgunblaðsins

Skákþáttur Morgunblaðsins: Mikið um óvænt úrslit í fyrstu umferðum Reykjavíkurskákmótsins

33. Reykjavíkurskákmótið tekur nafn frá aðalstyrktaraðila sínum, GAMMA, og er að þessu sinni helgað minningu Bobbys Fischers sem hefði orðið 75 ára á morgun, 9. mars. Bobby lést 17. janúar 2008, 64 ára að aldri. Á þessum rösku tíu árum sem liðin eru síðan hann lést er lífshlaup hans látlaust rifjað upp í blaða- og tímaritsgreinum, heimildarmyndum og kvikmyndum og er óhætt að fullyrða að arfleifð hans sé orðin svo stór í sniðum að hún geti eiginlega séð um sig sjálf, eins og Ronald Reagan sagði víst um fjárlagahallann í Bandaríkjunum. Guðmundur G. Þórarinsson, forseti SÍ einvígisárið 1972, mun halda fyrirlestur um „einvígi aldarinnar“ á Bryggjunni Brugghúsi nk. sunnudag, 11. mars, og hefst hann kl. 11.30. Þá mun greinarhöfundur lesa úr bók sinni „Bobby Fischer comes home“ á sama stað og sama tíma þriðjudaginn 13. mars.

Eitt meginþema Reykjavíkurskákmótsins er iðkun skákafbrigðisins Fischer random, einnig kallað Chess 960 eða slembiskák. Indverjinn Nihal Sarin reið á vaðið á mánudaginn með Fischer-random-fjöltefli í höfuðstöðvum GAMMA við Garðastræti og á morgun, 9. mars, verður haldið í Hörpu Fischer-random-hraðskákmót og má búast við að margir hinna 248 keppenda verði með.

Reykjavíkurskákmótið hefur undanfarin ár tekið á sig form skákhátíðar og fjölmargir hliðarviðburðir á borð við barna-blitz, stúlknafjöltefli Susan Polgar, pub-quiz og margt fleira viðhalda vinsældum mótsins og gera það að verkum að Reykjavík er vinsæll áfangastaður fjölmargra skákáhugamanna sem koma hingað ár eftir ár. Einn þeirra er faðir heimsmeistarans, Henriks Carlsens, sem aðeins teflir á einu móti á ári – Reykjavíkurskákmótinu!

Eftir fyrstu tvær umferðirnar var 22 skákmenn búnir að vinna báðar skákir sínar. Í þeim hópi voru Jóhann Ragnarsson, Gunnar Freyr Rúnarsson og hinn 15 ára gamli Kópavogsbúi Birkir Ísak Jóhannsson. Jóhann Hjartarson, Hannes Hlífar Stefánsson, Guðmundur Kjartansson, Björn Þorfinnsson og Vignir Vatnar Stefánsson voru meðal þeirra sem höfðu 1½ vinning.

Talsvert var um óvænt úrslit og í gær komust nokkrir af þeim stigahæstu í hann krappan:

L'Ami – Ravi Haria

Hollendingurinn Erwin L'ami, sem vann Reykjavíkurskákmótið 2015, fékk þægilega stöðu eftir byrjunina en gáði ekki að sér. Síðasti leikur svarts var 36.... g5. Nú kom:

37. Hg4?? Rc3!

Hótar hróknum og sennilega hefur L'Ami ætlað að leika 38. He1 en séð að eftir 38.... Re2+! missir hann drottninguna eða verður mát. Hann varð að gefa skiptamun og tapaði eftir 45 leiki.

Úkraínumaðurinn Pavel Eljanov hefur átt mikilli velgengni að fagna undanfarin ár þótt hann hafi eitthvað lækkað á heimlistanum, þar sem hann situr í 37. sæti. Hann missti af upplögðu tækifæri í gær gegn einum fulltrúa Indverja á mótinu:

 

Eljanov – Sundararajan

Hvítur getur unnið með 25. e7! Hf2 26. Be6! Þar sem fórnin á g2 gengur ekki upp, 26.... hxg2 27. Kxg2 Rxe3+ 28. Kg1 Dg5+ 29. Kf2 og allir reitir sem skipta máli eru valdaðir. Hann valdi hins vegar að leika 25. Bd5? og eftir 25.... Rf2 26. De5+ Hf6 27. Dh2 Dg5! var svartur sloppinn og þeir sömdu um jafntefli í 33. leik.

Þriðju umferð lauk seint í gærkvöldi en í næstu umferðum munu línur fara að skýrast. Alls verða tefldar tíu umferðir.

Helgi Ólafsson [e-mail]

Skákþættir Morgunblaðsins eftir Helga Ólafsson birtast u.þ.b. viku síðar á Skák.is.

Grein þessi birtist í Morgunblaðinu 8. mars 2018

Skákþættir Morgunblaðsins