Skákþáttur Morgunblaðsins: Tauganet AlphaZero og Monte Carlo-tréð

Það er athyglisvert að skoða tölur og ákveðin gildi þegar ofurforritið AlphaZero ber á góma. Hið skilgetna afkvæmi Google íhugaði skáklistina í fjóra klukkutíma og vann að því loknu forritið Stockfish með 64 vinningum gegn 36 án þess að tapa skák. AlphaZero mun ekki hafa haft „til hliðsjónar“ skákir helstu meistara sögunnar en í byrjun tafls komu þó margsinnis upp stöður sem oft hafa sést í viðureignum nafntogaðra meistara. Stockfish, sem er að styrkleika í kringum 3.400 Elo, reiknar út 70 milljón stöður á sekúndu en AlphaZero reiknar „einungis“ 80 þúsund stöður á sekúndu. Stockfish „sólundar“ orku sinni með því að reikna út alla möguleika en „tauganet“ AlphaZero vinsar úr þá möguleika sem álitlegastir eru í aðgerð sem kallast Monte Carlo-tréð; forritið teflir við sjálft sig í hvert sinn sem það á leik og veltir upp ótal möguleikum áður en það kemst að niðurstöðu. Daði Örn Jónsson tölvufræðingur segir að „tauganetin“ kanni nú áður óþekktar lendur og vænta megi stórkostlegra uppgötvana á næstu árum og áratugum.

Ein athyglisverðasta staðan úr þeim tíu viðureignum sem birst hafa opinberlega kallaði eiginlega strax á samanburð við önnur forrit. Tíu fyrstu leikir þessarar skákar féllu eins og í 2. einvígisskák Kasparovs og Karpovs frá fyrsta heimsmeistaraeinvígi þeirra haustið 1984:

AlphaZero – Stockfish

Drottningarindversk vörn

1. d4 Rf6 2. c4 e6 3. Rf3 b6 4. g3 Bb7 5. Bg2 Be7 6. O-O O-O 7. d5 exd5 8. Rh4 c6 9. cxd5 Rxd5 10. Rf5 Rc7 11. e4 Bf6 12. Rd6 Ba6 13. He1 Re8 14. e5 Rxd6 15. exf6 Dxf6 16. Rc3 Rb7 17. Re4 Dg6 18. h4 h6 19. h5 Dh7 20. Dg4 Kh8

Víða um heim voru menn duglegir að setja þessa stöðu upp til útreikninga. Nýjasta útgáfan af Houdini starfaði á stöðunni í meira en klukkutíma og fann ekki leikinn sem AlphaZero skellti nú á Stockfish.

21. Bg5!!

Hótunin er 22. Rf6 og ef 21. ... hxg5 þá kemur 22. Rxg5 Dg8 23. Dh4! ásamt 24. h6 og vinnur.

21. ... f5

22. Df4!

Houdini var lengi að átta sig á því að eðlilegasti leikurinn 22. ... hxg5 strandar á 23. Rxg5 Dxh5 og nú vinnur 24. g4!!

 

T.d. 24. ... Dh6 25. He8! eða 24. ... Dg6 25. gxf5 Rd6 26. fxg6! Hxf4 27. Had1! o.s.frv.

Stockfish kaus að leika 22. ... Rc5 en eftir 23. Be7! Rd3 24. Dd6 Rxe1 25. Hxe1 fxe4 27. Bxe4 Hf5 27. Bh4 Bc4 28. g4 Hd5 29. Bxd5 Bxd5 30. He8+ 31. Bg3 c5 32. Dd5 féll hrókurinn á a8 og AlphaZero vann í „aðeins“ 117 leikjum.

Friðsamir í London

Það bókstaflega rigndi jafnteflum í fyrstu umferðum „London classic“. Í fyrstu þrem umferðunum lauk öllum skákunum 15 með jafntefli. Það stefndi í eitt dauflegasta „elítuskákmót“ síðari ára. En svo fór að rofa til og eins og oft áður var heimsmeistarinn Magnús Carlsen þar í stóru hlutverki. Hann tapaði óvænt fyrir Jan Nepomniachtchi í næstsíðustu umferð en tók á sig rögg og vann Aronjan í lokaumferðinni. Mótið var hluti mótaraðar sem hófst í júní og þar varð Magnús Carlsen hlutskarpastur. Caruana vann hins vegar aukaeinvígi við Nepo um það hvor teldist sigurvegari Lundúnamótsins: 

1. Caruana og Nepomniachtchi 6 v. (af 9) 3.-5. Carlsen, Vachier-Lagrave og So 5 v. 6. Nakamura 4½ v. 7. Aronjan 4 v. 8. Karjakin 3½ v. 9.-10. Anand og Adams 3 v.

Helgi Ólafsson [e-mail]

Skákþættir Morgunblaðsins eftir Helga Ólafsson birtast u.þ.b. viku síðar á Skák.is.

Grein þessi birtist í Morgunblaðinu 16. desember 2017.

Skákþættir Morgunblaðsins