Skákþáttur Morgunblaðsins: 50 ár frá mögnuðu afreki

Fyrir sléttum 50 árum lauk á Henry Hudson-hótelinu í New York Skákþingi Bandaríkjanna, keppni sem hefur þá sérstöðu meðal átta sigra Bobby Fischers á bandaríska meistaramótinu 1957-´67 að hann hlaut 11 vinninga af 11 mögulegum - 100% vinningshlutfall. Gæði skáka Fischers, sem stóð á tvítugu, voru ótvíræð og mótherjarnir bestu skákmenn Bandaríkjanna, stórmeistarar á borð við Samuel Reshevsky, Pal Benkö, Robert Byrne og Larry Evans. Nokkrar skákir rötuðu í hina frægu bók „60 minnisverðar skákir" og við tökum tvö dæmi:

- Sjá stöðumynd 1 -

Fischer - Benkö

Benkö hafði vonast til að hrinda atlögu hvíts, hinum augljósa leik 19. e5 má nefnilega svara með 19. ...f5! en nú kom þrumuleikur:

19. Hf6!

Með hugmyndinni 19. ... Bxf6 20. e5 og mátar.

Kg8 20. e5 h6 21. Re2!

- svartur gafst upp.

- Sjá stöðumynd 2 -

Robert Byrne - Fischer

Fischer hafði fórnað manni fyrir það sem flestir áhorfendur töldu óljósar bætur. Sumir töldu jafnvel að svarta staðan væri töpuð. En Fischer hafði séð lengra:

19. ... d4! 20. Rxd4 Bb7+ 21. Kf1 Dd7!

- og öllum á óvart gafst Byrne upp. Hann sá meginafbrigði fléttunnar, 22. Df2 Dh3+ 23. Kg1 He1+!! 24. Hxe1 Bxd4 og vinnur.

Á þessu ári 1964 stóð Bobby Fischer á krossgötum á ferli sínum. Leiðirnar voru ekki allar greiðar. Hann hafði ekki tekið þátt í Piatigorski-mótinu í Santa Monica árinu áður, arfur deilna um einvígi sem hann háði við Reshevsky árið 1961 spratt þar upp, ekki heldur á millisvæðamótinu í Amsterdam þetta ár; áskorendamótið í Curacao ´62 hvíldi enn þungt á honum, fjöltefla-túr hans um gervöll Bandaríkin varð að fresta um nokkra mánuði vegna morðsins á Kennedy forseta og á 21 árs afmælinu sendi „Sámur frændi" honum herkvaðningu, en Fischer fór aldrei til Víetnam.

En sigurinn á meistaramótinu 1963-´64 hafði gríðarleg áhrif á stöðu Fischers í skákheiminum. Það er a.m.k. niðurstaða Kasparovs í bókaflokknum „Hinir miklu fyrirrennarar mínir". Gagnrýnendur áttu varla til orð. Þó skilaði Bent Larsen sératkvæði: „Fischer var að tefla við börn," sagði hann en sjö árum síðar tapaði hann 0:6 fyrir Fischer. Byrjanir Fischers á þessu fræga meistaramóti voru fjölbreyttari en áður, hann beitti meira að segja norska afbrigði spænska leiksins í eftirfarandi skák:

Bandaríska meistaramótið 1963-´64:

William Addison - Bobby Fischer

Spænskur leikur

1. e4 e5 2. Rf3 Rc6 3. Bb5 a6 4. Ba4 b5 5. Bb3 Ra5

Upphafsleikur norska afbrigðisins.

6. d4 exd4 7. Dxd4 Re7 8. c3 Rxb3 9. axb3 Bb7 10. Bf4 d5 11. e5 c5!

Snjall leikur sem leysir öll vandamál svarts, 12. Dxc5 er svarað með 12. ... Rf4 og drottningin á engan reit.

12. Dd3 Rg6 13. Bg3 Be7 14. Rbd2 Rf8 15. O-O Re6

Riddarinn er kjörinn til að skorða e5-peðið. Nimzowitsch hefði ekki gert þetta betur.

16. Had1 g5! 17. h3 h5 18. Hfe1 Db6 19. Rf1 d4 20. R3d2

Gefur fullmikið eftir en eftir 20. cxd4 g4 21. d4 kemur 21. ... Hd8 o.s.frv.

20. ... g4 21. h4 Dc6 22. De4 O-O-O

Uppskipti á eigin forsendum!

23. Dxc6 Bxc6 24. c4 Kd7 25. Ha1 Ha8 26. Re4 Bxe4 27. Hxe4 Rg7 28. Rd2 Rf5 29. Hf4 Ke6

Kóngurinn tekur sæti riddarans. Svarta staðan teflir sig sjálf.

30. Re4 bxc4 31. bxc4 Hhb8 32. Ha2 Hb4 33. Rd2 Rxh4 34. Bxh4 Bxh4 35. He4 Bg5 36. f4 gxf3 37. Rxf3 Be3 38. Kh2 Hxc4

- og Addison gafst upp.

Helgi Ólafsson [e-mail]

----------------------------------------------

Skákþættir Morgunblaðsins eru birtir á Skák.is viku síðar en í sjálfu Morgunblaðinu.  

Grein þessi birtist í Sunnudagsmogganum, 5. janúar 2014.

Skákþættir Morgunblaðsins

[Event "US Championship 1963/64"] [Site "New York City, NY USA"] [Date "1963.12.26"] [EventDate "1963.??.??"] [Round "7"] [Result "0-1"] [White "William G Addison"] [Black "Robert James Fischer"] [ECO "C70"] [WhiteElo "?"] [BlackElo "?"] [PlyCount "76"] 1. e4 e5 2. Nf3 Nc6 3. Bb5 a6 4. Ba4 b5 5. Bb3 Na5 6. d4 exd4 7. Qxd4 Ne7 8. c3 Nxb3 9. axb3 Bb7 10. Bf4 d5 11. e5 c5 12. Qd3 Ng6 13. Bg3 Be7 14. Nbd2 Nf8 15. O-O Ne6 16. Rad1 g5 17. h3 h5 18. Rfe1 Qb6 19. Nf1 d4 20. N3d2 g4 21. h4 Qc6 22. Qe4 O-O-O 23. Qxc6+ Bxc6 24. c4 Kd7 25. Ra1 Ra8 26. Ne4 Bxe4 27. Rxe4 Ng7 28. Nd2 Nf5 29. Rf4 Ke6 30. Ne4 bxc4 31. bxc4 Rhb8 32. Ra2 Rb4 33. Nd2 Nxh4 34. Bxh4 Bxh4 35. Re4 Bg5 36. f4 gxf3 37. Nxf3 Be3+ 38. Kh2 Rxc4 0-1