Skákþáttur Morgunblaðsins: Friðrik gegn Larsen – hálfrar aldar barátta

Þess hefur verið getið í þessum pistlum að skákjöfrar Íslendinga og Dana, þeir Friðrik Ólafsson og Bent Larsen, urðu 75 ára fyrr á þessu ári. Friðrik er fæddur 26. janúar og Larsen 5. mars. Leiðir þeirra lágu fyrst saman á HM ungmenna í Birmingham 1951 og þeir háðu margan snarpan bardaga fram að síðustu kappskákinni á 60 ára afmælismóti Friðriks í Þjóðmenningarhúsinu haustið 1995. Valt er að treysta gagnagrunnum fyrir tölfræði þessa tímabils; áreiðanlegur listi sem greinarhöfundi barst á dögunum greinir frá 35 kappskákum, hvor vann 15 skákir en jafnteflin voru aðeins fimm talsins og niðurstaða nálega hálfrar aldar baráttu er því 17 ½ : 17 ½.

Einhver eftirminnilegasti sigur Friðriks yfir Larsen var á Reykjavíkurmótinu 1978 í skák sem birt var hér á dögunum. Einstætt er það tímabil frá 1956-1966 þegar 14 skákir sem þeir tefldu unnust allar á svart, 9:5 fyrir Friðrik þar. Upp úr 1967 hófst Larsen handa við að saxa á hið mikla forskot sem Friðrik hafði náð og náði að jafna árið 1995 eins og áður sagði.

Í þessari merku sögu viðureigna hljóta menn alltaf að staðnæmast við einvígi þeirra um Norðurlandameistaratitilinn sem fram fór í Sjómannaskólanum í ársbyrjun 1956. Þetta var stærsti skákviðburður sem fram hafði farið á Íslandi. Húsfyllir á allar skákir einvígsins og komust færri að en vildu. Friðrik lét þess síðar getið, að þjóðerni andstæðingsins hefði kallað fram heitar tilfinningar hjá landanum; nú væri komið að skuldaskilum vildu sumir meina. Og kannski var „óvinurinn" Bent Larsen ekki svo slæmur fulltrúi gamla nýlenduveldisins, a.m.k. virkaði hann dálítið yfirlætislegur á suma þegar hann las dönsku blöðin á milli leikja. Friðrik svaraði fyrir sig með því að hefja blaðalestur sjálfur - en allt kom fyrir ekki. Larsen náði öruggri forystu 3 ½ : 1 ½:

„Hann kann allt," heyrði einhver Friðrik segja. Og svo „flúði" Friðrik hina aðgangshörðu stuðningsmenn sína alla leið upp í Skíðaskála. Þegar hann kom í bæinn aftur vann hann tvær skákir og jafnaði metin, 3 ½ : 3 ½. Hafði hvítt í lokaskákinni - mikil spenna.

„Fyrst það átti fyrir fylgismönnum Friðriks að liggja að sjá hetjuna sína tapa úrslitaskákinni," skrifaði Larsen, „þá var kannski bót í máli að skákin var af minni hálfu glæsilega tefld."

Reykjavík 1956; 8. einvígisskák:

Friðrik Ólafsson - Bent Larsen

Sikileyjarvörn

1. e4 c5 2. Rf3 d6 3. d4 cxd4 4. Rxd4 Rf6 5. Rc3 a6 6. Bg5 e6 7. Df3 Be7. O-O-O Dc7 9. Hg1 Rc6 10. g4 Re5 11. De2 b5 12. f4 b4!

Kraftmikill leikur, 13. fxe5 er svarað með 13. ... dxe5 og vinnur manninn til baka.

13. Rb1 Red7 14. Bh4 Bb7 15. Bg2 Rc5 16. Rd2 Hc8 17. Kb1 Ra4 18. R2b3 h6 19. Be1 Rc5 20. Rd2 Rfd7 21. h4 g6 22. g5?

Gagnatlaga hvíts á kóngsvængnum snýst gegn honum. Betra var 22. f5 og staðan má heita í jafnvægi.

22. ... e5 23. fxe5 dxe5 24. Rf3

Re6!

Herjar á veika blettinn í stöðu hvíts, f4-reitinn.

25. Hc1 Rf4 26. Df1 Bc6! 27. c4 bxc3 28. Hxc3 Bb5!

Þetta hafði Friðrik sést yfir. Hörfi drottningin í 30. leik kemur 30. ... Bd3+ og mátar.

29. Hxc7 Hxc730. Bg3 Bxf1 31. Bxf1 hxg5 32. hxg5 Bc5 33. Rxe5 Bxg1 34. Bxf4 Bh2! 35. Bxh2 Hxh2 36. Ref3 Hh1 37. a3 Rc5 38. Ka2 Hxf1 39. Rxf1 Rxe4 40. Re3 Hc5

- og hvítur gafst upp.

Helgi Ólafsson | [e-mail]

Skákþættir Morgunblaðsins eru birtir á Skák.is u.þ.b. viku síðar en í blaðinu sjálfu.  

Grein þessi birtist í sunnudagsmogganum, 22. ágúst 2010.

Skákþættir Morgunblaðsins

Skákþáttur Morgunblaðsins: Henrik vann minningarmótið um Heini Olsen

Samskipti Íslendinga og Færeyinga á skáksviðinu hafa verið mikil allar götur frá fyrstu landskeppni þjóðanna sem haldin var árið 1975 en þar tefldi Friðrik Ólafsson á 1. borði fyrir Íslands hönd. Eftir það var keppnin gerð að föstum lið og hafa norðlenskir skákmenn haldið uppi merki Íslands á þeim vettvangi. Færeyingar hafa í gegnum tíðina eignast marga ágæta skákmenn og á síðasta Ólympíumóti í Dresden varð sveit þeirra fyrir ofan þá íslensku.

Miklir aufúsugestir jafnan á Reykjavíkurskákmótunum og einn þeirra, Heini Olsen, í miklum metum. En í vor bárust vinum hans þau hörmulegu tíðindi að Heini Olsen úr Klakksvík hefði látist af slysförum. Þeir minntust hans á dögunum með veglegu minningarmóti sem haldið var í Klakksvík. Héðan fór vel samsettur hópur: Róbert Harðarson tefldi í opna flokknum ásamt nokkrum félagsmönnum í Ósk, skákfélagi kvenna, en þar er Róbert þjálfari. Hann hlaut 7 vinninga af níu mögulegum, Saga Kjartansdóttir varð efst þeirra stallsystra hlaut 5 vinninga, Ásrún Bjarnadóttir, Þorbjörg Sigfúsdóttir og Guðný Erla Guðnadóttir hlutu 4 vinninga, Stefanía R. Ragnarsdóttir 3 vinninga, Eyrún Bjarnadóttir 2 vinninga og Þrúða Sif Einarsdóttir og Halla Norðfjörð Guðmundsdóttir hlutu ½ vinning hvor. Meðal gesta á mótinu var fyrrverandi heimsmeistari, Anatoly Karpov, sem hefur boðið sig fram gegn sitjandi forseta FIDE, Kirsan Ilyumzinhov, og var ferð hans til Færeyja hluti af kosningabaráttu hans. Karpov tók eina „bröndótta" við Sögu Kjartansdóttur, formann Óskar, og hafði betur.

Í efsta flokki sem var í 6. styrkleikaflokki varð Henrik Danielsen efstur ásamt enska stórmeistaranum Gawain Jones en þeir hlutu báðir 7 vinninga af níu mögulegum en árangur Henriks reiknast upp á 2596 elo-stig. Í 3. sæti varð Helgi Dam Ziska með 6 vinninga. Bitastæðasti sigur Henriks var í uppgjöri hans við helsta keppinautinn. Í skákinni sem hér fer á eftir virðist Henrik eiga undir högg að sækja og Englendingurinn teflir eins og sá sem valdið hefur. En ekki er allt sem sýnist; lengi vel bíður Henrik eftir heppilegu tækifæri til að skipta upp á biskupum og þegar það næst gildir einu þó hvítur eigi peði meira, upp er komin vonlaus staða þar sem riddarinn er mun sterkari en biskupinn. Svartur tínir síðan upp hvert peðið á fætur öðru.

Gawain Jones -Henrik Danielssen

Pirc vörn

1. e4 d6 2. d4 Rf6 3. Rc3 Bg7 4. f4 Rf6 5. Rf3 O-O 6. Bd3 Rca6 7. O-O c5 8. d5 Bg4 9. Bc4 Rc7 10. h3 Bxf3 11. Dxf3 a5 12. a4 b6 13.Dd3 e6 14. Hb1 exd5 15. exd5 He8 16. Bd2 De7 17. Hbe1 Dd7 18. f5 Hxe1 19. Bxe1 g5 20. b4 cxb4 21. Re4 b5 22. axb5 axb5 23. Bb3 Rxe4 24. Dxe4 Re8 25. De3 h6 26. Bxb4 Rf6 27. Bc3 He8 28. Dd3 Da7+ 29. Bd4 Da5 30. c3 b4 31. c4 Ha8 32. Dc2 Dd8 33. Db2 De7 34. Bc2 Hb8 35. Ba4 Kh7 36. Bc6 Bh8 37. Da1 b3 38. He1 Dd8 39. da7 Kg8 40. Hb1 Bg7 41. Da3 Re4 42. Bxg7 Kxg7 43. Hxb3 Hxb3 44. Dxb3 Df6

45. Df3 Dd4+ 46. Kh2 Dxc4 47. De3 Rf6 48. Dd2 De4 49. g4 De5+ 50. Kg2 Re4 51. De2 Kf6 52. Kf3 Rc3 53. Dd2 De4+ 54. Kf2 Dc4 55. Db2 Ke5 56. Be8 f6 57. Bf7 Da2 58. Dxa2 Rxa2 59. Kg3 Rc3 60. h4 Rxd5 61. hxg5 hxg5 62. Kf3 Kd4 63. Be8 Rb4 64. Bf7 Rd3 65. Be6 Re5+ 66. Kg3 d5 67. Bg8 Ke4 68. Be6 d4 69. Bb3 Ke3

- og hvítur gafst upp.

Helgi Ólafsson | [e-mail]

Skákþættir Morgunblaðsins eru birtir á Skák.is u.þ.b. viku síðar en í blaðinu sjálfu.  

Grein þessi birtist í sunnudagsmogganum, 1. ágúst 2010.

Skákþættir Morgunblaðsins

[Event "Heini Olsen Memorial"] [Site ""] [Date "2010.07.24"] [Round "7"] [Board "1"] [White "JONES, Gawain C B"] [Black "DANIELSEN, Henrik"] [Result "0-1"] [ECO "B09"] [WhiteElo "2568"] [BlackElo "2512"] [PlyCount "138"] [EventDate "2010.07.20"] [EventRounds "9"] [EventCountry "FAI"] 1.e4 d6 2.d4 g6 3.Nc3 Bg7 4.f4 Nf6 5.Nf3 O-O 6.Bd3 Na6 7.O-O c5 8.d5 Bg4 9.Bc4 Nc7 10.h3 Bxf3 11.Qxf3 a6 12.a4 b6 13.Qd3 e6 14.Rb1 exd5 15.exd5 Re8 16.Bd2 Qe7 17.Rbe1 Qd7 18.f5 Rxe1 19.Bxe1 g5 20.b4 cxb4 21.Ne4 b5 22.axb5 axb5 23.Bb3 Nxe4 24.Qxe4 Ne8 25.Qe3 h6 26.Bxb4 Nf6 27.Bc3 Re8 28.Qd3 Qa7+ 29.Bd4 Qa5 30.c3 b4 31.c4 Ra8 32.Qc2 Qd8 33.Qb2 Qe7 34.Bc2 Rb8 35.Ba4 Kh7 36.Bc6 Bh8 37.Qa1 b3 38.Re1 Qd8 39.Qa7 Kg8 40.Rb1 Bg7 41.Qa3 Ne4 42.Bxg7 Kxg7 43.Rxb3 Rxb3 44.Qxb3 Qf6 45.Qf3 Qd4+ 46.Kh2 Qxc4 47.Qe3 Nf6 48.Qd2 Qe4 49.g4 Qe5+ 50.Kg2 Ne4 51.Qe2 Kf6 52.Kf3 Nc3 53.Qd2 Qe4+ 54.Kf2 Qc4 55.Qb2 Ke5 56.Be8 f6 57.Bf7 Qa2 58.Qxa2 Nxa2 59.Kg3 Nc3 60.h4 Nxd5 61.hxg5 hxg5 62.Kf3 Kd4 63.Be8 Nb4 64.Bf7 Nd3 65.Be6 Ne5+ 66.Kg3 d5 67.Bg8 Ke4 68.Be6 d4 69.Bb3 Ke3 0-1

„Árangurinn vakti gríðarlega athygli“

„Já, ég held að það sé rétt ályktað að þessi kynslóð sé afsprengi heimsmeistaraeinvígisins 1972. Ég hafði mikinn áhuga á skák en einvígið ýtti mjög undir þann áhuga. Ég var náttúrlega ekki nema níu ára gamall en man þó mjög vel eftir þessum viðburði enda fylgdist ég vel með. Ég mætti á eina skákina með föður mínum og það var eftirminnilegt." sagði Jóhann Hjartarson þegar Morgunblaðið sló á þráðinn til hans. Hann neitar því ekki að skákin hafi fengið mikla athygli hérlendis á níunda áratug síðustu aldar.

„Skákin naut meiri athygli á þessum árum en dregið hefur úr því á síðustu árum. Það má segja að þessi skákáhugi þjóðarinnar hafi sprungið út árið 1984 og fljótlega náðum við fjórir stórmeistaratitlum. Einnig vakti árangur okkar á HM ungmenna árið 1983 mikla athygli en þá enduðum við í 2.-3. sæti. Árangur okkar á ólympíuskákmótunum vakti gríðarlega athygli. Okkur gekk oftast vel og það byggist upp spenna jafnt og þétt þegar vel gengur. Við settum einnig markið hátt og markmiðið var ávallt að vera á meðal tíu efstu. Við vorum ungir og metnaðargjarnir. Líklega vorum við lágir á stigum miðað við getu en liðsheildin var mjög góð hjá okkur. Það er nokkuð misjafnt hvernig gengur að ná upp góðri liðsheild á ólympíumótum. Við undirbjuggum okkur mjög vel og brydduðum einnig upp á nýjungum. Má þar nefna að við fengum Gunnar Eyjólfsson til liðs við okkur fyrir mótið í Manila. Það er engin spurning að hann hafði mikil áhrif. Við vorum hjá honum í öndunaræfingum og slíku í marga mánuði í aðdraganda mótsins og þegar út var komið var unnið eftir ákveðinni áætlun sem gekk meðal annars út á að losa um spennu. Andlegi þátturinn skiptir heilmiklu máli eins og sást hjá handboltalandsliðinu í Peking þegar það vann til silfurverðlauna. Það er gaman að skoða hversu vel okkur gekk þegar Gunnar var með í för. Hann komst ekki með okkur til Moskvu og þá gátum við ekki neitt!" sagði Jóhann og er ekki í vafa um besta árangur Íslands. „Árangur okkar í Manila stendur upp úr. Það er klárlega okkar besti árangur á alla mælikvarða. Sovétríkin höfðu liðast í sundur og fyrir vikið voru mun fleiri sterkar þjóðir mættar til leiks."

Viðtalið við Jóhann Hjartarson er eftir Kristján Jónsson, blaðamann Morgunblaðsins, og birtist í sunnudagsmogganum, 25. júlí sl.  Viðtalið við Jóhann var hluti af greininni Íslenska skáksprengingin. Næstu daga verða viðtöl við Helga Ólafsson og Margeir Pétursson, sem einnig fylgdu greininni, birt hér á Skák.is

Skákþættir Morgunblaðsins

„Náðum betri árangri sem lið en einstaklingar“

Jón L. Árnason var 11 ára gamall þegar Fischer og Spasskí tefldu í Reykjavík. „Einvígi þeirra hafði úrslitaáhrif á að ég fór að tefla af fullum krafti. Það er einfalt að svara því. Ég fór að tefla fyrir alvöru á þessum tíma. Þjóðin fór á hliðina í skákæði og ég fylgdist vel með. Ég fór og horfði á fyrstu skákina. Hún var tíðindalítil framan af en svo fór kliður um salinn þegar Fischer drap á H2 eins og frægt varð," sagði Jón þegar Morgunblaðið bað hann að rifja upp upplifun sína af einvíginu. Að loknu ólympíumótinu í Dubai árið 1986 skrifaði Jón um mótið í bókinni Skákstríð við Persaflóa. „Árangurinn í Dubai er eftirminnilegastur í mínum huga. Við höfnuðum í 5. sæti og það var langbesti árangur Íslands á ólympíuskákmóti og vakti mikla athygli. Menn hafa leitt að því líkur að árangurinn í Manila hafi jafnvel verið betri svona stigalega séð enda höfðu Sovétríkin liðast í sundur. Nokkrar þjóðir spruttu upp úr því og því var um sterkara mót að ræða en í Dubai. Líklega hefur árangur okkar í Manila því verið betri en í endurminningunni var hann betri í Dubai," sagði Jón og hló við. Hann bendir á að íslenska liðið hafi oft á tíðum náð betri árangri í ólympíumótunum heldur en Elo-stig liðsmanna hafi gefið tilefni til. „Við náðum betri árangri sem lið heldur en einstaklingar. Við þekktumst mjög vel og náðum upp ákveðinni liðsheild. Við höfðum það umfram margar aðrar þjóðir."

Spurður um aðkomu Gunnars Eyjólfssonar að landsliðinu í Manila sagði Jón mikinn feng hafa verið í Gunnari. „Hann var ekki eiginlegur liðsstjóri heldur meira eins og andlegur leiðtogi. Engar sérstakar sögur fóru af honum hvað skákstyrkleika snerti og þetta vakti því nokkra athygli á sínum tíma. Það var mjög gott að hafa hann með. Hann býr yfir mikilli reynslu en ýmislegt er hægt að heimfæra frá leikhúsinu og yfir á skákina varðandi einbeitingu og ýmislegt þess háttar. Hann átti þátt í því að búa til liðsheild og ná upp krafti hjá keppendum." Jón getur ekki neitað því að árangur Íslendinga á þessum árum hafi vakið mikla athygli í hinum alþjóðlega skákheimi. „Íslendingar voru og eru nokkuð þekktir sem skákþjóð en það þótti merkilegt að svo fámenn þjóð skyldi eignast fjóra stórmeistara á svo skömmum tíma. Við komum mörgum mjög á óvart í Dubai en komum kannski minna á óvart eftir það, því þá var litið á okkur sem alvörulið," sagði Jón ennfremur.

Viðtalið við Jón L. Árnason er eftir Kristján Jónsson, blaðamann Morgunblaðsins, og birtist í sunnudagsmogganum, 25. júlí sl.  Viðtalið við Jón var hluti af greininni Íslenska skáksprengingunni.  Næstu daga verða viðtöl við Helga Ólafsson, Jóhann Hjartarson og Margeir Pétursson, sem einnig fylgdu greininni, birt hér á Skák.is

Skákþættir Morgunblaðsins

Grein úr Morgunblaðinu: Íslenska skáksprengingin

Um miðjan níunda áratuginn eignaðist Ísland gullaldarlið í skák og fjóra stórmeistara á skömmum tíma. Þjóðarsálin tók við sér með tilheyrandi látum og landsliðsmennirnir voru meðal annars kjörnir menn ársins hjá DV árið 1986.

Eftir Kristján Jónsson ([e-mail]).

Seint á síðustu öld náði skákáhugi íslensku þjóðarinnar nýjum hæðum þegar íslenskir skákmenn komust í fremstu röð í heiminum í þeirri göfugu hugarleikfimi. Smám saman hafði orðið til vísir að sterkasta skáklandsliði sem Ísland hefur alið af sér, og í hönd fór tímabil sem varla verður kallað annað en íslenska skáksprengingin. Ungir kappar létu þá verulega að sér kveða og urðu fjórir þeirra stórmeistarar á tveggja ára tímabili. Fengu þeir síðar viðurnefnið fjórmenningaklíkan í jákvæðri merkingu þess orðs. Hér er átt við þá Helga Ólafsson, Jóhann Hjartarson, Jón L. Árnason og Margeir Pétursson. Liðlega aldarfjórðungi síðar þykir Morgunblaðinu full ástæða til þess að rifja upp þá tíma þegar litla Ísland stríddi stórveldunum hvað eftir annað á ólympíuskákmótum og fékk til þess aðstoð frá Braga Kristjánssyni, skákskýranda Morgunblaðsins til margra ára. 

Skákheiminum hlýtur að hafa orðið fremur bilt við þegar smáríkið Ísland eignaðist skyndilega fjóra stórmeistara nánast á einu bretti um miðjan níunda áratug síðustu aldar. Fram að því höfðu einungis tveir Íslendingar orðið stórmeistarar í skák, en það voru þeir Friðrik Ólafsson og Guðmundur Sigurjónsson en sá síðarnefndi tefldi með fjórmenningaklíkunni á ólympíuskákmótunum 1984 og 1986. Áður hafði Ísland þó komist rækilega á skáklandakortið, ekki síst fyrir tilstilli Friðriks, sem komst í fremstu röð og varð síðar forseti Alþjóða skáksambandsins. Ekki er óvarlegt að áætla að staða Friðriks í skákheiminum hafi átt stóran þátt í því að einvígið um heimsmeistaratitilinn í skák var haldið hér á landi árið 1972. Íslendingum var þó ekki treyst fyrir þessum stórviðburði alveg út í bláinn, því þegar höfðu Íslendingar verið gestgjafar stórra alþjóðlegra skákmóta. Einvígi Bobby Fischers og Borisar Spasskís hefur verið kallað „Einvígi aldarinnar" og er líklega magnaðasta heimsmeistaraeinvígi sögunnar, þó slíkar fullyrðingar séu ávallt umdeilanlegar. Skákáhugi þjóðarinnar jókst til mikilla muna við að fá þennan stórviðburð til landsins og var hann þó talsverður fyrir. Færa má fyrir því rök að skáksprengingin á Íslandi, sé afsprengi einvígis Fischers og Spasskís þó í því felist nokkur einföldun. Fleira kemur til eins og útgáfustarfsemi sem Jóhann Þórir Jónsson bar hitann og þungann af, en hans þáttur í framvindunni var ekki lítill.

Ungu mennirnir láta að sér kveða

Í ársbyrjun árið 1984 hélt Búnaðarbankinn alþjóðlegt skákmót þar sem starfsmenn bankans, Jóhann og Margeir, urðu í tveimur efstu sætunum. Til glöggvunar má nefna að Lev Alburt hafnaði í 10. sæti í mótinu en hann varð bandarískur meistari 1984 og '85. Reykjavíkurskákmótið var haldið í kjölfarið og þar sigraði Jóhann aftur en deildi sigrinum með Helga og Samuel Reshevsky. Íslensku skákmennirnir fóru því með gott veganesti til Þessalóníku í Grikklandi þar sem ólympíuskákmótið var haldið árið 1984. Uppskeran varð 31,5 vinningar og hafnaði Ísland í 15. sæti af 88 þjóðum. Guðmundur, fjórmenningarnir og Karl Þorsteins skipuðu sveitina. Jón L. fékk 8 vinninga í 11 skákum og var með besta vinningshlutfall Íslendinganna.

Skákstríð við Persaflóa

Vegna árangursins í Þessalóníku var ekki að undra að sama liði skyldi teflt fram á ólympíuskákmótinu tveimur árum síðar. Haldið var á framandi slóðir í Dubai í Sameinuðu arabísku furstadæmunum og náðist þar árangur sem seint verður toppaður. Íslenska sveitin hafnaði í 5. sæti af 108 þjóðum og hlaut 34 vinninga. Í mótinu gerði Ísland til dæmis jafntefli, 2:2, við Sovétríkin með þá Garry Kasparov og Anatoli Karpov innanborðs. Báðir hafa þeir náð betri tökum á skáklistinni en almennt þekkist í mannkynssögunni. Helgi tapaði fyrir Kasparov þar sem heimsmeistarinn þurfti að hafa mikið fyrir sigrinum og á öðru borði gerðu þeir Jóhann og Karpov jafntefli. Ljóst má vera að úrslitin gegn Sovétríkjunum, 2:2 jafntefli með Kasparov og Karpov innanborðs, voru stórkostleg. Til að gefa einhverja mynd af því er líklega best að tína til árangur Kasparovs og Karpovs á ólympíuskákmótum: Kasparov tefldi 82 skákir á 8 ólympíumótum og tapaði 3 þeirra! Karpov tefldi 68 skákir á 6 ólympíumótum og tapaði 2 þeirra!

Sexmenningarnir skiluðu allir góðum árangri í mótinu. Helgi fékk 6,5 v í 12 skákum, Jóhann 8 v af 12, Jón L. 8 v af 13, Margeir 7,5 v af 12, Guðmundur 2 v af 4 og Karl 2 v af 3. Jón L. og Margeir fengu stórmeistaratign að mótinu loknu. Jón skrifaði bók um ævintýrið í Dubai ásamt dr. Kristjáni Guðmundssyni liðsstjóra sveitarinnar og heitir bókin „Skákstríð við Persaflóa". Þar kemur meðal annars fram að útgerðarmaðurinn Soffanías Cecilsson frá Grundafirði hét liðinu peningaverðlaunum ef því tækist að verða á meðal tíu efstu þjóðanna í Dubai en 11. sæti í Havana 1966 var besti árangur Íslands á ólympíuskákmóti fram að þessu. Niðurstaðan skilaði sveitinni 1 milljón íslenskra króna á þávirði frá Soffaníasi. Kristján og Jón draga ekki dul á það í bókinni að áheit Soffaníusar hvatti skákmennina til dáða.

Kasparov sakaði Íslendinga um svindl

Jón L. lýsir þeim Kasparov og Karpov afar skemmtilega í fyrrnefndri bók: „Það er einkennileg líðan að tefla andspænis sveit, þar sem Karpov og Kasparov sitja hlið við hlið. Þeir eru ólíkir í háttum. Kasparov iðar í sætinu og er óstyrkur að sjá eins og fyrr er vikið að en Karpov er aftur á móti sallarólegur, nánast hreyfingarlaus við borðið. Hann hreyfði höfuðið lítilsháttar til og frá meðan hann var að hugsa, svona eins og til að örva blóðstreymi til heilans og svo gaut hann augunum rannsakandi til Jóhanns - þetta fræga (ískalda) Karpov-augnaráð. Karpov sat meira við borðið en Kasparov en er hann stóð upp til að teygja úr sér, leit hann á stöður liðsmanna sinna. Og K-in tvö tóku oftar en einu sinni tal (með litlu t-i!) saman og virtust ræða stöðurnar á hinum borðunum. Raunar er óleyfilegt að keppendur ræði saman meðan á skákum stendur, en skákstjóri fann þó enga þörf hjá sér til þess að þagga niður í þessum snillingum! Þrátt fyrir allt umtal um að grunnt sé á því góða milli þessara tveggja heimsmeistara, var það ekki að merkja á þeim, þar sem þeir stungu saman nefjum."

Síðar í mótinu tapaði Ísland 1:3 gegn Bandaríkjunum og missti þar með af toppbaráttunni. Snillingurinn Kasparov átti erfitt með að skilja þau úrslit og sparaði síst stóru orðin. „Kasparov trylltist við þessi úrslit og gekk svo langt að ásaka íslensku sveitina um að hafa gert sér það að leik, að tapa fyrir Bandaríkjamönnum. Við litum á þetta sem hrós frá heimsmeistaranum. Auðvitað gat svona sterk sveit, eins og sú íslenska, ekki tapað svo stórt án þess að brögð væru í tafli!"

Besti árangurinn í Manila?

Fjórmenningaklíkan myndaði hryggjarsúluna í landsliðinu á ólympíuskákmótum í tæpan áratug til viðbótar og sýndi að árangurinn í Dubai var engin tilviljun því liðið sýndi mikinn stöðugleika. Árið 1988 fór mótið aftur fram í Þessalóníku og varð Ísland í 15. sæti með 32 vinninga. Margeir fékk 7,5 v af 12 mögulegum. Guðmundur hætti eftir mótið í Dubai og Karl eftir mótið í Þessalóníku. Tveimur árum síðar, í Novi Sad í Júgóslavíu, var Ísland aftur í toppbaráttunni og hafnaði í 8. sæti með 32,5 vinninga. Jóhann fékk 8,5 v í 13 skákum.

Árið 1992 fór keppnin fram í Manila á Filippseyjum og enn einu sinni voru Íslendingarnir í stuði. Fengu 33,5 vinninga og 6. sætið varð staðreynd af 102 þjóðum. Færa má fyrir því rök að árangurinn í Manila sé sá besti í sögunni hjá Íslendingum. Þá var járntjaldið í Austur-Evrópu fallið með þeim afleiðingum að mun fleiri sterkar skákþjóðir urðu til, enda voru Sovétríkin helsta stórveldið í skákinni. Eina Vesturlandaþjóðin sem hafnaði ofar en Ísland var Bandaríkin, sem endaði í 4. sæti, og þau voru með 3 fyrrum Sovétmenn innanborðs. Hannes Hlífar Stefánsson og Þröstur Þórhallsson skipuðu liðið ásamt fjórmenningunum. Hannes var tvítugur þegar teflt var í Manila og stóð sig frábærlega en hann fékk 7 v í 9 skákum og tryggði sér stórmeistaratitil. Árangur annarra var eftirfarandi: Jóhann 6,5 v af 12, Margeir 5,5 v af 10, Helgi 5 v af 9, Jón L. 7 v af 11 og Þröstur 2,5 v af 5.

Gunnars þáttur Eyjólfssonar

Þegar keppnin fór fram í Manila bættist íslenska hópnum liðsauki úr óvæntri átt, en stórleikarinn Gunnar Eyjólfsson var með í för sem eins konar andlegur leiðtogi. Gunnar hefur ekki verið keppnismaður í skák en átti hins vegar að hjálpa skákmönnunum að einbeita sér að verkefninu. Auk þess blés hann þeim baráttuanda í brjóst fyrir hverja umferð með ýmsum aðferðum. Þarna var gerð áhugaverð tilraun hvað varðar andlega þáttinn sem virðist hafa heppnast fullkomlega.

Gott dæmi um aðkomu Gunnars er frásögn Margeirs frá mótinu í Manila. „Gunnar hafði mjög góð áhrif og hjálpaði mönnum að ná hámarkseinbeitingu. Þá var líka meiri agi á liðinu. Það voru allir vaktir á sama tíma og gerðu æfingar. Gunnar passaði einnig upp á að menn væru ekki að stúdera yfir sig sem gat valdið því að menn mættu þreyttir í skákirnar. Hann hélt vel utan um mannskapinn hvað þetta varðaði. Ég man eftir því þegar við tefldum við Rúmeníu þá lenti ég á móti manni sem mér hafði gengið illa á móti. Þessi einstaklingur tefldi mjög hratt í byrjun og ætlaði að taka mig á taugum. Ég verð að játa að ég varð talsvert stressaður yfir þessu og þurfti að eyða miklum tíma í að leysa málin. Gunnar skynjaði þetta einhvern veginn og sá að ég var ekki alveg rólegur. Hann mátti auðvitað ekki ræða við mig á meðan skákinni stóð en sendi mér augnaráð með þeim skilaboðum að ég þyrfti að ná mér niður og einbeita mér. Þá gerði ég nokkrar öndunaræfingar í sætinu og andaði mjög djúpt að mér eins og hann hafði kennt okkur. Þá leið mér mun betur og náði jafntefli nokkuð örugglega út úr mjög erfiðu tafli. Ég myndi því segja að þetta jafntefli hafi verið Gunnari að þakka," sagði Margeir við Morgunblaðið þegar hann var beðinn um að rifja upp þátt Gunnars Eyjólfssonar.

Fjórmenningarnir kvöddu í Moskvu

Árið 1994 var teflt í Moskvu og Ísland varð í 22. sæti með 32,5 vinninga og fékk Margeir fékk 7,5 v af 10. Keppnin í Moskvu var síðasta ólympíuskákmótið sem fjórmenningarklíkan tefldi á. Næsta mót var haldið í Jerevan í Armeníu árið 1996 og þá var Jón L. hættur. Ísland náði 12. sæti með 33 vinninga. Jóhann fékk 7 v af 11. Eftir mótið í Jereven hættu Jóhann og Margeir að tefla með landsliðinu. Helgi hélt áfram, einn fjórmenninganna.

Þegar frá líður er auðveldara að átta sig á því hversu sterkum sveitum Ísland tefldi fram með fjórmenningaklíkuna innanborðs. Árangurinn á því tímabili sem hér er rifjað upp er einstakur en síðan 1996 hefur Ísland ekki komist nálægt topp 10 á ólympíuskákmótum. Besti árangurinn á seinni árum er 22. sæti árið 2002 en Ísland hefur oftar en ekki verið að berjast um að vera á meðal 50 efstu. Athyglisvert er að árið 2002 var Gunnar Eyjólfsson einnig með í för sem andlegur leiðtogi og virtist það skila árangri eins og í Manila.

Grein þessi er eftir Kristján Jónsson, blaðamann Morgunblaðsins, og birtist í sunnudagsmogganum, 25. júlí sl.  Næstu daga verða viðtöl, sem tengjast greininni, við Helga Ólafsson, Jóhann Hjartarson, Jón L. Árnason og Margeir Pétursson einnig birt hér á Skák.is

Skákþættir Morgunblaðsins

Skákþáttur Morgunblaðsins: Sá besti sem aldrei varð heimsmeistari

Þegar spurt er að því hvaða skákmaður hafi verið bestur þeirra sem aldrei hrepptu heimsmeistaratitilinn koma nöfn Kortsnoj og Keres upp í hugann. Saga þess síðarnefnda, Eistlendingsins Paul Keres (1916-1975) er áhugaverð. Á árunum 1954-1962 tók hann þátt í fjórum áskorendamótum og varð alltaf í 2. sæti. Á AVRO-skákmótinu í Hollandi 1938 bar hann sigur úr býtum og skaut aftur fyrir sig öllum helstu meisturum þess tíma.

 

Viðræður um heimsmeistaraeinvígi við Aljékín voru hafnar þegar seinni heimsstyrjöldin greip inn í. Keres var í Buenos Aires vegna Ólympíumótsins en þegar hann sneri aftur höfðu Eystrasaltslöndin verið innlimuð í Sovétríkin. Stuttu síðar hernámu nasistar Eistland og Keres tók þátt í nokkrum mótum á þeirra yfirráðasvæði. Í stríðslok reyndi Keres að flýja hina nýju og gömlu herra, var handtekinn og yfirheyrður í nokkra daga. Honum var m.a. gefið „að sök“ að hafa búið í sama húsi og þekktur andspyrnumaður. Það mál var tekið fyrir á ráðstefnu sem haldin var um arfleifð Keres í Tallinn árið 2006 en meðal gesta var Friðrik Ólafsson. Því hefur verið haldið fram að skáksnilld Keresar hafi forðað honum frá aftökusveitum Stalíns. Hann var „endurreistur“ og fékk að tefla á fimm manna heimsmeistaramóti sem fram fór í Haag og Moskvu árið 1948. Aðrir keppendur voru Botvinnik, Smyslov, Reshevsky og Euwe en tefld var fimmföld umferð. Sjötti maður, Ruben Fine, hafnaði þátttöku en að Miguel Najdorf skyldi ekki vera með mun eiga sér þá undarlegu skýringu að í Groningen tveim árum fyrr hafi Najdorf stofnað til veðmála um að hann myndi sigra Botvinnik í því móti – og það gekk eftir! Keres tapaði fjórum fyrstu skákum sínum fyrir Botvinnik. Fullvíst er talið að haft hafi verið í hótunum við hann. Til að sanna styrk sinn vann Keres Sovétmeistaramótið þrisvar með stuttu millibili: 1947, 1950 og 1951.

Annálað prúðmenni en keppnismaður; hann lét svo ummælt að nauðsynlegt væri þeim reyndari að temja og vinna unga og upprennandi skákmenn, þeir gætu annars orðið vandmál síðar. Friðrik Ólafssyni gekk illa gegn Keres sem vann Bobby Fischer þrívegis með svörtu. Fyrir löngu gekk ég fram á gamlan Íslandsmeistara sem tjáði viðstöddum að hann hefði skoðað allar skákir sem Keres hafði teflt á ferlinum og þær höfðu reynst honum mikill bálkur fróðleiks.

Keres var mikill meistari í Tsjígorín-afbrigði spænska leiksins. Vann þar marga sigra eins og þennan gegn hinum harðvítuga Efim Geller:

Moskva 1951:

Efim Geller – Paul Keres

Spænskur leikur

1. e4 e5 2. Rf3 Rc6 3. Bb5 a6 4. Ba4 Rf6 5. O-O Be7 6. He1 b5 7. Bb3 d6 8. c3 O-O 9. h3 Ra5 10. Bc2 c5 11. d4 Dc7 12. Rbd2 cxd4 13. cxd4 Bb7 14. Rf1 Hac8 15. Bg5 d5 16. exd5 exd4 17. Bg5 h6 18. Bh4?

Geller brast kjark til að leika 18. Bxh6! gxh6 19. Dd2 með óstöðvandi sókn. Svartur leikur betur, 18. .. Hfd8 og svartur heldur í horfinu.

18. ... Rxd5 19. Dd3 g6 20. Bg3 Bd6 21. Bxd6 Dxd6 22. Dd2

22. ... Rf4! 23. Dxa5

Betra var 23. Be4.

23. ... Bxf3 24. gxf3 Rxh3+ 25. Kg2 Rf4+ 26. Kg1 Rh3+ 27. Kg2 Rf4+ 28. Kg1 Dd5! 29. Rg3 d3! 30. Re4 Df5 31. Db4 Hfe8!

- Þögull leikur og afgerandi. Geller gafst upp því hann átti enga vörn við hótuninni 32. ... Hxe4 ásamt 33. ... Dg5+ og mátar.

Helgi Ólafsson | [e-mail]

Skákþættir Morgunblaðsins eru birtir á Skák.is u.þ.b. viku síðar en í blaðinu sjálfu.  

Grein þessi birtist í sunnudagsmogganum, 18. júlí 2010.

Skákþættir Morgunblaðsins

[Event "19th ch-SU"] [Site "19th ch-SU"] [Date "1951.??.??"] [EventDate "?"] [Round "?"] [Result "0-1"] [White "Efim Geller"] [Black "Paul Keres"] [ECO "C99"] [WhiteElo "?"] [BlackElo "?"] [PlyCount "62"] 1.e4 e5 2.Nf3 Nc6 3.Bb5 a6 4.Ba4 Nf6 5.O-O Be7 6.Re1 b5 7.Bb3 d6 8.c3 O-O 9.h3 Na5 10.Bc2 c5 11.d4 Qc7 12.Nbd2 cxd4 13.cxd4 Bb7 14.Nf1 Rac8 15.Bb1 d5 16.exd5 exd4 17.Bg5 h6 18.Bh4 Nxd5 19.Qd3 g6 20.Bg3 Bd6 21.Bxd6 Qxd6 22.Qd2 Nf4 23.Qxa5 Bxf3 24.gxf3 Nxh3+ 25.Kg2 Nf4+ 26.Kg1 Nh3+ 27.Kg2 Nf4+ 28.Kg1 Qd5 29.Ng3 d3 30.Ne4 Qf5 31.Qb4 Rfe8 0-1

Skákþáttur Morgunblaðsins: Ólympíuskákmót í deiglunni

Tveir nýliðar eru í ólympíuliði Íslands sem teflir í opnum flokki Ólympíumótsins sem fram fer í Khanty Manyisk í Síberíu í haust. Liðið skipa Hannes Hlífar Stefánsson, Héðinn Steingrímsson, Bragi Þorfinnsson, Hjörvar Steinn Grétarsson og Björn Þorfinnsson. Tveir þeir síðastnefndu hafa ekki teflt á ólympíumóti áður og í fyrsta sinn eru bræður í liðinu.

Ekki er útilokað að skákin verði einhvern tíma tekin upp sem keppnisgrein á Ólympíuleikum en fyrstu Ólympíumótin fóru fram með reglulegu millibili á millistríðsárunum þegar Aljékin og Capablanca voru skærustu stjörnurnar en ýmsir aðrir komu þar við sögu; í franska liðinu tefldi stundum Marcel Duchamp, frægur myndlistarmaður, löngum spyrtur við dada og súrrealisma. Í Hamborg 1930 tapaði hann fyrir Jóni Guðmundssyni.

Sovétmenn tóku fyrst þátt á Ólympíumóti í Helsinki 1952. Menn þóttust greina ýmis einkenni sovéska samfélagsins: tortryggni, leynimakk og „hreinsanir“.

„Ég bjóst ekki við að það kæmi allt fram,“ svaraði Smyslov þegar Botvinnik bar upp á hann að hafa tjáð valnefndinni að heimsmeistarinn gæti vart teflt af nokkru viti lengur. Þykkjuþungur Botvinnik sat heima.

Í Munchen 1958 voru í liðinu í fyrsta sinn Petrosjan og Tal. Spasskí kom svo í liðið í Varna 1962 og þessir menn voru bókstaflega óstöðvandi. En 1968 var Tal ekki valinn en kom aftur í Skopje 1972. Á Ól. í Buenos Aires 1978 mistókst sovésku sveitinni í fyrsta sinn að hreppa gullið. Aðeins Polugajevskí var valinn í lið sem tefldi á Möltu tveim árum síðar. Petrosjan og Spasskí höfðu teflt samtals á 17 ólympíumótum og aðeins tapað einni skák hvor, af einhverjum ástæðum voru þessir heiðursmenn ekki í náðinni lengur.

Þar kom að flaggið var dregið niður; hin gildishlöðnu tákn, hamar og sigð á rauðum fleti blöktu í síðasta sinn yfir íslensku skáksveitinni sem sat við borð nr. 1 í lokaumferð Ólympíumótsins í Novi Sad í gömlu Júgóslavíu haustið 1990 og inn í keppnissalinn lagði lykt af brenndu laufi.

Á síðustu ólympíumótum hefur ermska sveitin borið ægishjálm yfir keppinauta sína, Petrosjan sem starfaði um tíma sem götusópari í Moskvu getur horft að handan stoltur af arftökum sínum. Kannski er eftirfarandi skák sú þekktasta sem hann tefldi á öllum tíu ólympíumótunum:

Ól. í Lugano 1968:

Milko Bobotsov – Tigran Petrosjan

Drottningarbragð

1. d4 Rf6 2. c4 e6 3. Rf3 d5 4. cxd5 exd5 5. Rc3 c6 6. Bg5 Be7 7. Dc2 g6 8. e3 Bf5 9. Bd3 Bxd3 10. Dxd3 Rbd7 11. Bh6 Rg4 12. Bf4 O-O 13. O-O He8 14. h3 Rgf6 15. Re5 Rb6 16. Bg5 Re4 17. Bxe7 Dxe7 18. Dc2 Rd6 19. Ra4 Rbc4 20. Rxc4 Rxc4 21. Rc5 Rd6 22. Hac1Dg5 23. Dd1 h5

Sé borðinu skipt upp í hluta sést að minnihlutarás á drottningarvæng er nánast útilokuð, á kóngvængum hefur svartur hinsvegar óbundnar hendur.

24. Kh1 He7 25. Rd3 Re4 26. Rc5 Rd6 27. Rd3 Df5 28. Re5 f6 29. Rf3 Hg7 30. Rh2 He8 31. Kg1 Re4 32. Df3 De6 33. Hfd1 g5!

Úthugsuð peðsfórn.

34. Dxh5 f5 35. He1 g4 36. hxg4 fxg4 37. f3

37. g3 er svarað með 37. ... Hg5 38. Dh4 Kg7 sem hótar 39. ... Hh8. Meiri von um björgun gaf 37. Dh4.

37. ... gxf3 38. Rxf3

38. ... Hh7 39. De5 Dc8!

Bakkar með drottningu – vinnur drottningu. Óvenjuleg flétta!

40. Df4 Hf8 41. De5 Hf5

- og Bobotsov gafst upp.

Helgi Ólafsson | [e-mail]

Skákþættir Morgunblaðsins eru birtir á Skák.is u.þ.b. viku síðar en í blaðinu sjálfu.  

Grein þessi birtist í sunnudagsmogganum, 11. júlí 2010.

Skákþættir Morgunblaðsins

[Event "Lugano"] [Site "It"] [Date "1968.??.??"] [EventDate "?"] [Round "?"] [Result "0-1"] [White "Milko Bobotsov"] [Black "Petrosian"] [ECO "E10"] [WhiteElo "?"] [BlackElo "?"] [PlyCount "82"] 1. d4 Nf6 2. c4 e6 3. Nf3 d5 4. cxd5 exd5 5. Nc3 c6 6. Bg5 Be7 7. Qc2 g6 8. e3 Bf5 9. Bd3 Bxd3 10. Qxd3 Nbd7 11. Bh6 Ng4 12. Bf4 O-O 13. O-O Re8 14. h3 Ngf6 15. Ne5 Nb6 16. Bg5 Ne4 17. Bxe7 Qxe7 18. Qc2 Nd6 19. Na4 Nbc4 20. Nxc4 Nxc4 21. Nc5 Nd6 22. Rac1 Qg5 23. Qd1 h5 24. Kh1 Re7 25. Nd3 Ne4 26. Nc5 Nd6 27. Nd3 Qf5 28. Ne5 f6 29. Nf3 Rg7 30. Nh2 Re8 31. Kg1 Ne4 32. Qf3 Qe6 33. Rfd1 g5 34. Qxh5 f5 35. Re1 g4 36. hxg4 fxg4 37. f3 gxf3 38. Nxf3 Rh7 39. Qe5 Qc8 40. Qf4 Rf8 41. Qe5 Rf5 0-1

Skákþáttur Morgunblaðsins: Björn Þorfinnsson í toppbaráttunni í Rúmeníu

Á næstu vikum ætti að liggja fyrir hvernig lið Íslands í opna flokki Ólympíumótsins í Khanty Manyisk í Síberíu verður skipað. Frammistaða liðsins á síðasta Ólympíumóti var með eindæmum slök og má því búast við ýmsum breytingum á liðinu. Nú sitja að tafli fjórir íslenskir skákmenn á móti í Eforie í Rúmeníu; meðal þeirra er Björn Þorfinnsson sem varð í 2. sæti í landsliðsflokki á síðasta Íslandsmóti. Hinir þrír eru ungir og upprennandi skákmenn, Örn Leó Jóhannsson, Mikhael Jóhann Karlsson frá Akureyri og Birkir Karl Sigurðsson. Björn byrjaði vel og hafði hlotið hlotið 5 vinninga eftir sex umferðir, unnið tvo stórmeistara. Í 7. umferð tapaði hann hinsvegar með hvítu og féll þá niður í 11.-26. sæti.

Taflmennska hans er að jafnaði býsna fjörleg og sigur hans yfir Rússanum Gavrilov í 6. umferð dæmigerður fyrir stíl hans:

Björn Þorfinnsson - Alexei Gavrilov

Drottningarpeðsbyrjun

1. d4 d6 2. Rf3 Bg4 3. g3 Bxf3 4. exf3 d5 5. Bg2 e6 6. O-O g6 7. De2 c6 8. c4 Bg7 9. Rc3 Re7 10. Bg5 dxc4 11. Dxc4 Rd7 12.Db4 Rb6 13. Re4 Dc7 14. Rd6+

Ekki verður betur séð en að hvítur geti tryggt sér betra endatafl með 14. Dd6! t.d. 14. ... Hc8 15. Bf4! Dd8 16. Dxd8+ Hxd8 17. Rd6+o.s.frv.

14. ... Kf8 15. Hac1 Red5 16. Dc5 Kg8 17. Re4 h6 18. Bd2 Kh7 19. Hfd1 Hhd8 20. h4 Rd7 21. Dc2 Kg8 22. Bc3 Hac8 23. f4 h5 24. Rg5 Rf8 25.Da4 Db8 26. Ba5 Rb6 27. Db4 Dd6 28. De1 He8 29. Bb4 Db8 30. Re4 Hcd8 31. Ba5?!

Það er eins og Björn hafi viljað losa sig við d4- peðið.

31. .. Hxd4 32. Bc3 Hxd1 33. Hxd1 Rh7 34. Rd6 Bxc3 35. bxc3 Hd8 36. Re4 Hxd1 37. Dxd1 Rd5 38. c4 Rdf6 39. Dd6 Dc8 40. Rc5 b6 41. Rd3 c5 42. Re5 Rg4 43. Rc6

Björn hefur náð ágætum færum fyrir peðið en það er þó sennilega ekki meira en jafntefli að hafa úr stöðunni.

33. ... Da6 44.Bf3 Dxc4 45. Bxg4 hxg4 46. Db8+ Kg7 47. De5+f6?

Hann varð að sætta sig við þráskák.

48. Dc7+ Kh6 49. Df7!

Eins og hendi væri veifað eru menn hvíts komnir í stórhættulega aðstöðu.

49. ... Dc1+ 50. Kg2 Dc2

51. Re7! g5 52. Rg8 mát!

Jóhann vann afmælismót Friðriks Ólafssonar

Jóhann Hjartarson varð hlutskarpastur á afmælismóti Friðriks Ólafssonar sem fram fór í gömlu síldarverksmiðjunni í Djúpavík laugardaginn 19. júní. Mótið var liður í skákhátíð Hróksins og var að þessu sinni tileinkað 75 ára afmæli stórmeistara Íslendinga.

Tefldar voru níu umferðir og var umhugsunartíminn 10 mínútur á skák. Jóhann hlaut 8 vinninga, Helgi Ólafsson varð í 2. sæti með 7 ½ v. og Friðrik varð í 3. sæti með 6 ½ v. í 4.-8. sæti komu svo Hlíðar Þór Hreinsson, Róbert Harðarson, Guðmundur Kjartansson, Sigurður E. Kristjánsson og Sigríður Björg Helgadóttir með 6 vinninga. Sigríður Björg náði bestum árangri unglinga og kvenna á mótinu.

Menntamálaráðherra, Katrín Jakobsdóttir, lék fyrsta leik mótsins í skák afmælisbarnsins og Árnýjar Björnsdóttir sem við upphaf mótsins skemmti gestum með gítarspili og söng ásamt systur sinni Ellen Björnsdóttur.

Meðal annarra atriða var tvískákmót sem fram fór 18. júní og hraðskákmót sem haldið var á Norðurfirði þann 20. júní en þar sigraði Róbert Harðarson sem ásamt Hrafni Jökulssyni skipulagði þessa skemmtilegu skákhátíð.

Helgi Ólafsson | [e-mail]

Skákþættir Morgunblaðsins eru birtir á Skák.is u.þ.b. viku síðar en í blaðinu sjálfu.  

Grein þessi birtist í sunnudagsmogganum, 27. júní 2010.

Skákþættir Morgunblaðsins

Skákþáttur Morgunblaðsins: Afmælismót Friðriks Ólafssonar haldið í Djúpavík

Fyrr á þessu ári, nánar tiltekið hinn 26. janúar sl., varð fyrsti íslenski stórmeistarinn Friðrik Ólafsson 75 ára. Af því tilefni mun Hrókurinn efna til afmælishátíðar sem fram fer í Djúpavík og Norðurfirði í Árneshreppi um næstu helgi. Aðalmótið fer fram laugardaginn 19. júní í gömlu síldarverksmiðjunni í Djúpavík. Heiðursgestur er afmælisbarnið sjálft Friðrik Ólafsson en búist er við þátttöku fjölmargra öflugra skákmanna.

Baldur Möller Norðurlandameistari 1948 og 1950 lét þau orð eitt sinn falla að líta mætti á Friðrik sem brúna milli gamla tímans og hins nýja. Friðrik haslaði sér ótrauður völl á alþjóðavettvangi snemma á sjötta ártug síðustu aldar og vann hvert afrekið á fætur öðru. Tilþrifin á millisvæðamótinu í Portoroz 1958 þar sem Friðrik komst í hóp áskorenda eru enn í minnum höfð. „Friðriks-kynslóðin,“ eins og hún var samansett í hugum manna hér á landi kom þar fram að hluta með Tal fremstan í flokki, Petrosjan, Fischer, Gligoric og Larsen.

Meðal Íslenskra skákmanna voru aðeins Ingi R. Jóhannsson og mörgum árum síðar Guðmundur Sigurjónsson sem áttu einhverja möguleika gegn Friðriki á sjötta og sjöunda áratug síðustu aldar.

Sá danski, Bent Jörgen Larsen var með honum alla leið, allt frá því að þeir hittust fyrst á heimsmeistaramóti unglinga í Birmingham 1951. Á meira en 40 ára tímabili tefldu þeir 30 kappskákir. Sú síðasta var háð á 60 afmælismóti Friðriks í Þjóðarbókhlöðunni 1995. Bent vann og komst þá loks yfir, 15½ : 14½. Framan af á ferli þeirra var Friðrik greinilega fremri þó að hann hefði tapað einvíginu um Norðurlandameistaratitilinn 1956. Merkilegt er tímabil frá einvíginu '56 til viðureignar þeirra á Ólympíumótinu í Havana 1966 er þeir tefla 14 skákir og allar vinnast á svart.

Ég hygg að töfrar Friðriks hafi ekki síst legið í þeirri ógnarspennu sem hann náði að byggja upp í skákum sínum. Ókunnugum virtist hann stundum sólunda tíma sínum í furðulegustu atriði; aðrar skákir voru komnar vel af stað en Friðrik kannski að hugsa fyrsta leikinn. Kringum þetta spannst mikil umræða meðal hinna staðföstu fylgismanna Friðriks: Bergur Pálsson, Magnús Sigurjónsson og Jakob Hafstein svo nokkrir séu nefndir voru yfirleitt mættir og fögnuðu með Friðriki þegar vel gekk og það var oft.

Þegar Friðrik var kosinn forseti FIDE 1978 urðu ákveðin þáttaskil hjá honum hvað taflmennskuna varðaði. Fyrr á árinu höfðu áhorfendur flykkst í Kristalsal Hótel Loftleiða til að fylgjast með honum á Reykjavíkurskákmótinu. Þar laust þeim Bent Larsen enn og aftur saman og niðurstaðan varð einn frækilegasti sigur Friðriks yfir hinum glaðbeitta andstæðingi sínum:

8. Reykjavíkurskákmótið 1978:

Friðrik Ólafsson – Bent Larsen

Aljékíns-vörn

1. e4 Rf6 2. e5 Rd5 3. d4 d6 4. Rf3 g6 5. Bc4 Rb6 6. Bb3 Bg7 7. Rg5 d5 8. 0-0 Rc6 9. c3 Bf5

Hér var sennilega best að leik 9....f6 t.d. 10. exf6 exf6 11. He1+ Kf8 o.s.frv.

10. g4 Bxb1 11. Df3 0-0 12. Hxb1 Dd7

Hér og í næsta leik þráast Larsen við að reka riddarann af höndum sér með 12. ... h6.

13. Bc2 Rd8 14. Dh3 h6 15. f4!

Of seinn!

15....hxg5 16. f5 Re6 17. fxe6 dxe6 18. Bxg5 c5 19. Kh1 cxd4 20. cxd4 Hfc8

( STÖÐUMYND )

21. Bf5! gxf5 22. gxf5 Dc6 23. Hg1! Dc2 24. Hbe1 Kf8 25. f6

– og Larsen gafst upp enda stutt í mátið.

Helgi Ólafsson | [e-mail]

Skákþættir Morgunblaðsins eru birtir á Skák.is u.þ.b. viku síðar en í blaðinu sjálfu.  

Grein þessi birtist í sunnudagsmogganum, 7. júní 2010.

Skákþættir Morgunblaðsins

Skákþáttur Morgunblaðsins: Gata Kamsky skákmeistari Bandaríkjanna

Mikið vatn hefur runnið til sjávar síðan hinn 14 ára gamli Gata Kamsky baðst hælis í Bandaríkjunum eftir Opna New York-mótið 1989. Þetta var mikill uppsláttur í Bandaríkjunum á þeim tíma og voru þó fréttir af sovéskum andófsmönnum nánast daglegt brauð á níunda áratugnum.

Gata þótti svolítið þunglyndislegt ungmenni og margir vildu rekja það til pabbans Rustam, fyrrverandi hnefaleikakappa sem augljóslega hafði tekið við nokkrum þungum höggum um dagana. Hann vildi auðvitað drengnum vel en vissi jafnframt að til að ná árangri á skáksviðinu þyrfti að herða hann til átaka og var haft fyrir satt að drengurinn hlyti það sem kallað hefur verið spartanskt uppeldi. Feðgarnir voru býsna umtalaðir í skákheiminum fram eftir tíunda áratugnum og stundum bárust fréttir af samskiptum Rustam við aðstoðarmenn Gata sem þegar verst lét þurftu að flýja af vettvangi. Eftir marga frækilega einvígissigra á tíunda áratugnum yfir mönnum á borð við Anand, Kramnik og Salov tefldi Kamsky um FIDE-heimsmeistaratitilinn við Karpov í Elista 1996 en tapaði, 7 ½: 10 ½. Eftir það hætti hann keppni, lauk laganámi og hóf svo aftur atvinnumennsku árið 2004, dálítið ryðgaður i fyrstu en vann svo frækilegan sigur á heimsbikarmóti FIDE í Khanty Manyisk árið 2007 þar sem hann lagði að velli í stuttum einvígjum meðal annarra Peter Svidler, Ruslan Ponomariov, Magnús Carlsen og loks Alexei Shirov. Hann tapaði fyrir Topalov í einvígi um réttinn til að tefla við Anand um heimsmeistaratitilinn en hefur engu að síður tryggt sér þátttökurétt í átta manna áskorendakeppni FIDE sem fram fer á næsta ári. Stíll Kamsky virðist í fljótu bragði fremur hversdagslegur. Hann vinnur margar skákir í löngum og ströngum endatöflum, er þolinmóður og sennilega sterkari á taugum en gengur og gerist. Á bandaríska meistaramótinu sem lauk á dögunum var lengi beðið eftir uppgjöri hans og meistarans frá 2009, Nakamura sem er einn hugmyndaríkasti stórmeistari heims í dag. Á þessu móti hófu 24 skákmenn keppni og eftir sjö umferða mót með svissneska kerfinu komust fjórir efstu áfram, þ. á m. Kamsky og Nakamura. Sá síðarnefndi féll úr keppni við fremur óvænt tap fyrir Shulman. Úrslitaskák Kamsky og Shulman fór svo fram með því sérkennilega fyrirkomulagi að Kamsky dugði jafntefli með svörtu í at-skák til að vinna titilinn. Það gekk síðan eftir. Hér á eftir fylgir ein skemmtilegasta skák þessa meistaramóts. Nakamura lendir í flóknu afbrigði franskrar varnar. Fléttan í lokin er afar óvenjuleg, 25. fxg5 - í stað 25. Dxg5 - dugir skammt dugir því eftir 25. ... Rf5! fær hvítur ekki við neitt ráðið. Aðalvilla Nakamura lá í leiknum 23. Hh2, 23. Df6 var nánast þvingað t.d. 23. ... Dxf6 24. exf6 Rf5 25. Hh3 eða 25. g4 og staðan ætti að vera í jafnvægi.

Bandaríska meistaramótið 2010:

Hikaru Nakamura - Jurí Shulman

Frönsk vörn

1. e4 e6 2. d4 d5 3. Rc3 Bb4 4. e5 c5 5. a3 Bxc3+ 6. bxc3 Da5 7. Bd2 Da4 8. Rf3 Rc6 9. h4 cxd4 10. cxd4 Rge7 11. h5 Rxd4 12. Bd3 h6 13. Kf1 Rxf3 14. Dxf3 b6 15. Dg3 Ba6 16. Dxg7 Bxd3+ 17. cxd3 Hg8 18. Dxh6 Dd4 19. He1 Dxd3+ 20. Kg1 Hc8 21. Bg5 Df5 22. f4 Hc2 23. Hh2 Dd3 24. Df6 Hxg5 25. Dxg5

25. ... Dd4+ 26. Kh1 De3

- og hvítur gafst upp.

Helgi Ólafsson | [e-mail]

Skákþættir Morgunblaðsins eru birtir á Skák.is u.þ.b. viku síðar en í blaðinu sjálfu.  

Grein þessi birtist í sunnudagsmogganum, 30. maí  2010.

Skákþættir Morgunblaðsins

[Event "2010 U.S. Championship"] [Site "Saint Louis, United States of America"] [Date "2010.05.23"] [Round "9"] [White "Nakamura, Hikaru"] [WhiteElo "2733"] [Black "Shulman, Yuri"] [BlackElo "2613"] [Result "0-1"] 1. e4 e6 2. d4 d5 3. Nc3 Bb4 4. e5 c5 5. a3 Bxc3+ 6. bxc3 Qa5 7. Bd2 Qa4 8. Nf3 Nc6 9. h4 cxd4 10. cxd4 Nge7 11. h5 Nxd4 12. Bd3 h6 13. Kf1 Nxf3 14. Qxf3 b6 15. Qg3 Ba6 16. Qxg7 Bxd3+ 17. cxd3 Rg8 18. Qxh6 Qd4 19. Re1 Qxd3+ 20. Kg1 Rc8 21. Bg5 Qf5 22. f4 Rc2 23. Rh2 Qd3 24. Qf6 Rxg5 25. Qxg5 Qd4+ 26. Kh1 Qe3 0-1