Skákþáttur Morgunblaðsins: Friðrik gegn Larsen – hálfrar aldar barátta

Þess hefur verið getið í þessum pistlum að skákjöfrar Íslendinga og Dana, þeir Friðrik Ólafsson og Bent Larsen, urðu 75 ára fyrr á þessu ári. Friðrik er fæddur 26. janúar og Larsen 5. mars. Leiðir þeirra lágu fyrst saman á HM ungmenna í Birmingham 1951 og þeir háðu margan snarpan bardaga fram að síðustu kappskákinni á 60 ára afmælismóti Friðriks í Þjóðmenningarhúsinu haustið 1995. Valt er að treysta gagnagrunnum fyrir tölfræði þessa tímabils; áreiðanlegur listi sem greinarhöfundi barst á dögunum greinir frá 35 kappskákum, hvor vann 15 skákir en jafnteflin voru aðeins fimm talsins og niðurstaða nálega hálfrar aldar baráttu er því 17 ½ : 17 ½.

Einhver eftirminnilegasti sigur Friðriks yfir Larsen var á Reykjavíkurmótinu 1978 í skák sem birt var hér á dögunum. Einstætt er það tímabil frá 1956-1966 þegar 14 skákir sem þeir tefldu unnust allar á svart, 9:5 fyrir Friðrik þar. Upp úr 1967 hófst Larsen handa við að saxa á hið mikla forskot sem Friðrik hafði náð og náði að jafna árið 1995 eins og áður sagði.

Í þessari merku sögu viðureigna hljóta menn alltaf að staðnæmast við einvígi þeirra um Norðurlandameistaratitilinn sem fram fór í Sjómannaskólanum í ársbyrjun 1956. Þetta var stærsti skákviðburður sem fram hafði farið á Íslandi. Húsfyllir á allar skákir einvígsins og komust færri að en vildu. Friðrik lét þess síðar getið, að þjóðerni andstæðingsins hefði kallað fram heitar tilfinningar hjá landanum; nú væri komið að skuldaskilum vildu sumir meina. Og kannski var „óvinurinn" Bent Larsen ekki svo slæmur fulltrúi gamla nýlenduveldisins, a.m.k. virkaði hann dálítið yfirlætislegur á suma þegar hann las dönsku blöðin á milli leikja. Friðrik svaraði fyrir sig með því að hefja blaðalestur sjálfur - en allt kom fyrir ekki. Larsen náði öruggri forystu 3 ½ : 1 ½:

„Hann kann allt," heyrði einhver Friðrik segja. Og svo „flúði" Friðrik hina aðgangshörðu stuðningsmenn sína alla leið upp í Skíðaskála. Þegar hann kom í bæinn aftur vann hann tvær skákir og jafnaði metin, 3 ½ : 3 ½. Hafði hvítt í lokaskákinni - mikil spenna.

„Fyrst það átti fyrir fylgismönnum Friðriks að liggja að sjá hetjuna sína tapa úrslitaskákinni," skrifaði Larsen, „þá var kannski bót í máli að skákin var af minni hálfu glæsilega tefld."

Reykjavík 1956; 8. einvígisskák:

Friðrik Ólafsson - Bent Larsen

Sikileyjarvörn

1. e4 c5 2. Rf3 d6 3. d4 cxd4 4. Rxd4 Rf6 5. Rc3 a6 6. Bg5 e6 7. Df3 Be7. O-O-O Dc7 9. Hg1 Rc6 10. g4 Re5 11. De2 b5 12. f4 b4!

Kraftmikill leikur, 13. fxe5 er svarað með 13. ... dxe5 og vinnur manninn til baka.

13. Rb1 Red7 14. Bh4 Bb7 15. Bg2 Rc5 16. Rd2 Hc8 17. Kb1 Ra4 18. R2b3 h6 19. Be1 Rc5 20. Rd2 Rfd7 21. h4 g6 22. g5?

Gagnatlaga hvíts á kóngsvængnum snýst gegn honum. Betra var 22. f5 og staðan má heita í jafnvægi.

22. ... e5 23. fxe5 dxe5 24. Rf3

Re6!

Herjar á veika blettinn í stöðu hvíts, f4-reitinn.

25. Hc1 Rf4 26. Df1 Bc6! 27. c4 bxc3 28. Hxc3 Bb5!

Þetta hafði Friðrik sést yfir. Hörfi drottningin í 30. leik kemur 30. ... Bd3+ og mátar.

29. Hxc7 Hxc730. Bg3 Bxf1 31. Bxf1 hxg5 32. hxg5 Bc5 33. Rxe5 Bxg1 34. Bxf4 Bh2! 35. Bxh2 Hxh2 36. Ref3 Hh1 37. a3 Rc5 38. Ka2 Hxf1 39. Rxf1 Rxe4 40. Re3 Hc5

- og hvítur gafst upp.

Helgi Ólafsson | [e-mail]

Skákþættir Morgunblaðsins eru birtir á Skák.is u.þ.b. viku síðar en í blaðinu sjálfu.  

Grein þessi birtist í sunnudagsmogganum, 22. ágúst 2010.

Skákþættir Morgunblaðsins