Skákþáttur Morgunblaðsins: Björn Þorsteinsson lærði af Paul Keres

Skákkeppni stofnana á áttunda áratug síðustu aldar: Guðmundur Pálmason og Ólafur Magnússon að tefla fyrir Orkustofnun, Jón Kristinsson, Bragi Kristjánsson, Leifur Jósteinsson og Stefán Þormar fyrir Búnaðarbankann, Jóhann Örn Sigurjónsson og Hilmar Viggósson fyrir Landsbankann, Guðmundur Ágústsson fyrir Sveinsbakarí, Friðrik Ólafsson og Baldur Möller fyrir Stjórnarráðið, Ingvar Ásmundsson, Stefán Briem og Bragi Halldórsson að tafli fyrir MH, Guðmundur Sigurjónsson á 1. borði fyrir Orator. Og svona mætti lengi telja. Það var ekki leiðinlegt fyrir unga menn að fylgjast með þessum meisturum safnast saman í sal Taflfélags Reykjavíkur við Grensásveg. Eitt virtist óumbreytanlegt, skáksveit Útvegsbanka Íslands var ávallt skipuð Birni Þorsteinssyni, Gunnari Gunnarssyni, Braga Björnssyni og Jóhannesi Jónssyni og yfir þeim vakti viðburðastjóri bankans, Adolf Björnsson. Sveitin var afar sigursæl á þessum vettvangi en átti oft í harðri keppni við Búnaðarbankann og Stjórnarráðið.

Björn Þorsteinsson, sem féll frá á dögunum 76 ára gamall, vann ýmis önnur og stærri afrek á löngum skákferli. Hann varð Íslandsmeistari 1967 og aftur 1975, tók yfirleitt þátt í þrem stóru mótunum innanlands, haustmóti TR, Skákþingi Reykjavíkur og Skákþingi Íslands. Var einn sigursælasti skákmaður landsins á ákveðnu tímabili í kringum 1970, tefldi nokkrum sinnum fyrir Íslands hönd á Ólympíuskákmótum 1962, 1964, 1968 og 1976 og var magnaður hraðskákmaður. Öllum var ljóst að þessi dagfarsprúði maður hafði allt sem þurfti til að ná langt á alþjóða mælikvarða, sem hann sóttist ekki eftir. Fyrir mína kynslóð var hins vegar alveg ómetanlegt að fá að kljást við svo öflugan meistara sem hafði m.a. öðlast styrk sinn með því að þaulkanna allar skákir sem hann komst yfir og Paul Keres hafði teflt. Hann hafði fyrir sið að bjóða aldrei jafntefli. Við athugun mína á skákum Björns blasti raunar við stórkostleg eyða í gagnagrunnum. En þá rifjaðist upp dagstund í Norræna húsinu á sumri hallanda 1971 viðureign hans við annan tvöfaldan Íslandsmeistara. Björn Þorsteinsson og Jón Kristinsson háðu marga hildi á þessum tíma og gekk á ýmsu. En að þessu sinni hafði Björn betur:

Skákþing Norðurlanda 1971:

Björn Þorsteinsson – Jón Kristinsson

Sikileyjarvörn

1. e4 c5 2. Rf3 d6 3. d4 cxd4 4. Rxd4 Rf6 5. Rc3 e6 6. Bc4 Be7 7. Bb3 Rc6 8. Be3 O-O 9. De2 a6 10. O-O-O-O Dc7 11. Hhg1 b5 12. g4 b4 13. Rxc6 Dxc6 14. Rd5!

Ræðst strax til atlögu. Hér er hugmyndin að svara 14. .. exd5 með 15. g5 Rxe4 16. Bxd5 og hvítur vinnur lið til baka. 

14. ... Rxd5

Velimirovic-árásin var ekki vel þróuð á þessum tíma og nú þykir best að leika 14. .. exd5 15. g5 Rxe4 16. Bxd5 Da4 17. Bxe4 Be6 með ýmsum færum.

15. exd5 Dd7 16. dxe6 fxe6 17. f4 d5 18. f5 Bb7 19. fxe6 Dxe6 20. Dd2 Kh8 21. Bd5 a5 22. Hde1 Df7 23. Ba4

Hvíta staðan er betri vegna staka d-peðsins auk þess sem biskuparnir eru ógnandi.

23. ... Bd6 24. Kb1 Hac8 25. Bb5 Dc7 26. Bd3 Bc5?

Gengur beint í gildruna. Svartur varð að loka á drottninguna og leika 26. ... Hf4 og staðan er enn tvísýn. 

27. Dh6!

Óvæntur hnykkur. Svartur er óverjandi mát og gafst upp.

 

Grein þessi birtist í Morgunblaðinu 24. september 2016

Skákþættir Morgunblaðsins