Skákþáttur Morgunblaðsins: Skákþorsti Viktors Kortsnoj

Eftirmæli sem fallið hafa um Viktor Kortsnoj sem lést þann 6. júní sl. 85 ára að aldri eru flest á þann veg, að þar sé genginn eftirminnilegur baráttujaxl. Garrí Kasparov hafði orð á því að Kortsnoj hefði verið trúandi fyrir því að snúa á manninn með ljáinn í einhverju flóknu hróksendatafli. En það gerðist ekki og því gefst tækifæri til að gera upp einstæðan skákferil stórmeistara sem kom margoft við sögu hér á landi.

Kortsnoj og Paul Keres eru fyrstir nefndir meðal skákmanna sem næst hafa komist því að hampa heimsmeistaratitlinum; á árunum 1974-1981 háði Kortsnoj þrjú einvígi við Anatoli Karpov, hið fyrsta var í reynd um heimsmeistaratitilinn en Bobby Fischer neitaði að verja titil sinn. Hvað „langlífi“ á skáksviðinu varðar á Kortsnoj engan sinn líka og Emanuel Lasker sá eini sem stenst einhvern samanburð.

Eftir stórmót IBM í júlí árið 1976 gekk Kortsnoj inn á lögregustöð í Amsterdam og baðst hælis sem pólitiskur flóttamaður. Þetta var stærsta frétt The New York times þann daginn. Hann var 45 ára gamall, hafði átt fast sæti í sovéska landsliðinu, tekið þátt i fjórum áskorendakeppnum og unnið mýmörg alþjóðleg mót. En orð voru dýr í þá daga og Kortnoj hafði látið ýmislegt flakka í viðtali við júgóslavneskt dagblað um þann mikla aðstöðumun sem var á honum og óskabarninu Anatolí Karpov. Hann var látinn gjalda fyrir ummæli sín með árs keppnisbanni á erlendri grund en þegar leyfið var endurvakið var hann farinn að hugsa sér til hreyfings. Kortsnoj blómstraði skáklega séð í „“útlegðinni“ en fjölskyldan heima fékk að glíma við margháttaða erfiðleika, einkasonurinn Igor neitaði að gegna herþjónustu og sat í fangelsi í tvö ár. Bella eiginkona Kortsnojs fékk að yfirgefa Sovétríkin vorið 1982. Þá var hann tekinn saman við aðra konu, Petru Lewerwijk.

Ef velja á úr mót eða einvígi frá meira en 60 ára ferli vandast málið. Ég hef alltaf haldið upp á taflmennsku hans á millisvæðamótinu 1973 en ætla að velja kafla úr ferli hans sem sýndi magnaðan keppnisþrótt. Heimsmeistaraeinvígið í Baguio á Filippseyjum stóð í meira en þrjá mánuði var frá byrjun heilmikill farsi þar sem helst voru í fréttum dulsálfræðingurinn Zoukhar, spegilgleraugu, jógúrt, Ananda- marga lið með vafasama fortíð, svikull aðstoðarmaður og þar fram efir götunum. Kortsnoj virtist ekki ætla að ráða við hinn útsmogna stíl Karpovs og eftir 27 skákir var staðan 5:2 Karpov í vil en teflt var uppá sex sigra. Í næstu fjórum skákum vann Kortsnoj þrisvar og gerði eitt jafntefli. Sigrarnir voru fengnir í löngum og ströngum endatöflum sem Kortsnoj tefldi frábærlega vel. Staðan var 5:5 en 32. skákina vann Karpov og hélt titlinum. Nokkrum dögum síðar gekk Kortsnoj inn í skáksal Ólympíumótsins í Buenos Aires. Þá var klappað fyrir honum. Hann tefldi fyrir Sviss og náði bestum árangri fyrsta borðs manna, hlaut 9 vinninga af ellefu mögulegum og hélt eftirminnilega skáksýningu sem jafnast á við þá sem Fischer hélt í Havana 1966 og Kasparov í Manila 1992. Síðustu árin voru Kortsnoj erfið. Hann fékk heilablóðfall árið 2011 og var bundinn við hjólastól upp frá því. Hann virtist haldinn óslökkvandi skákþorsta og undir það síðasta tefldi hann á hverjum degi við einn vin sinn í kringum 100 hraðskákir á dag.

Grein þessi birtist í Morgunblaðinu 25. júní

Skákþættir Morgunblaðsins