Skákþáttur Morgunblaðsins: Gelfand og Grischuk tefla um réttinn til að skora á Anand

Fyrir meira en 60 árum fór fram fyrsta áskorendakeppnin í skák. Æ síðan hefur þessi keppni átt óskipta athygli skákheimsins hvort sem hún fór fram með mótafyrirkomulagi sem haldið var allt til ársins 1962 er því lauk á eyjunni Curacao í Karabíska hafinu. Þá var tekið upp einvígisfyrirkomulag og þar sýndi Boris Spasskí ótrúlega yfirburði árin 1965 og 1968. Hápunkti var náð árið 1971 þegar Bobby Fischer vann Larsen og Taimanov 6:0 og síðar Tigran Petrosjan með miklum yfirburðum.

Karpov og Kasparov sýndu frábæra taflmennsku þegar þeirra tími kom árin 1974 og 1983.

Þegar heimsmeistararnir voru skyndilega orðnir tveir árið 1993 gengisféll keppnin og hefur ekki náð sömu hæðum og áður. Það kom því ekki á óvart þegar „norska undrið" Magnús Carlsen lýsti sig ófúsan til að tefla um réttinn til að skora á Anand. Hann þekkir þá tilfinningu vel sem stundum sækir að skákmönnum sem komnir eru til Rússlands yfir langan veg að þar séu þeir ekki á heimavelli. Áskorendakeppnin í Kazan í Rússlandi hefur verið sett í einn pakka og tekur vart meira en mánuð í flutningi. Sigurstranglegustu keppendurnir, Kramnik, Topalov og Aronjan eru fallnir úr leik og úrslit mikilvægustu einvígjanna hafa ráðist í hraðskákum.

Í annarri umferð lauk öllum átta kappskákunum með jafntefli og þegar enn var jafntefli eftir fjórar at-skákir tóku við tvær hraðskákir. Þar reyndist Boris Gelfand sterkari en Gata Kamsky og Grischuk vann Kramnik einnig í hraðskákunum.

Gelfand og Grischuk hófu sex skáka lokaeinvígi sl. fimmtudag og lauk fyrstu skákinni með jafntefli. Hvorugur þeirra virðist eiga mikla möguleika í einvígi við Anand. En fyrirkomulag keppninnar virðist henta þeim báðum vel en gerir það jafnframt að verkum að spennandi einvígi um heimsmeistaratitilinn árið 2012 er tæplega í vændum.

Gelfand hefur í níu tilraunum unnið eina kappskák í Kazan. Hún kemur hér:

3. einvígisskák:

Shakriyar Mamedyarov - Boris Gelfand

Sikileyjarvörn

1. e4 c5 2. Rf3 d6 3. d4 cxd4 4. Rxd4 Rf6 5. Rc3 a6 6. Bc4 e6 7. Bb3 b5 8. O-O Be7 9. Df3 Dc7 10. Dg3 O-O 11. Bh6 Re8 12. Had1 Bd7 13. f4 Rc6 14. f5!?

Athugun á stöðunni leiðir í ljós að Gelfand hefur fengið þetta upp áður. Andrei Sokolov lék 14. Rxc6 gegn honum fyrir meira en 20 árum 1988 og vann sannfærandi. Munurinn liggur í því að möguleikar á leppun opnast nú eftir skálínunni a7-g1.

14. ... Rxd4 15. Hxd4 Kh8 16. Be3? Missir af upplögðu tækifæri: 16. f6! var best og eftir 16. .... Bxf6 17. Hxf6 gxh6 18. Hxh6 Hg8 19. Dh4 Hg7 20. Re2 á hvítur góða möguleika.

16. ... Rf6 17. Dh3 d5! 18. e5!?

Hrærir upp í stöðunni.

Eftir 18. fxe6 fxe6! er svarta staðan einnig betri.

18. ... Dxe5 19. Hh4 Hfc8 20. Kh1 Hxc3!

Sjálfsögð skiptamunsfórn sem byggir m.a. á því hversu klunnalega biskupinn stendur á b3.

21. bxc3 Dxc3 22. Hd4 a5 23. Hd3 Dc6 24. c3 a4 25. Bc2 e5 26. Bg5 b4 27. Dh4 bxc3 28. Hh3 Kg8! 29. He1

Hvítur kemst ekkert áfram eftir 29. Bxf6 Bxf6 30. Dxh7+ Kf8 o.s.frv.

29. ... e4 30. g4 Kf8 31. Be3 Dc4 32. g5

32. ... Bxf5! 33. gxf6 Bxf6

Þó hvítur sé hrók undir ræður hann ekki við peðaflaum svarts.

34. Dh5 Bg6 35. Dg4 Dxa2 36. Bb1 Dc4 37. Dg2 a3 38. Ba2 Dc6 39. Hg3 Hb8

- og hvítur féll á tíma en staðan er töpuð.

Helgi Ólafsson | [e-mail]

Skákþættir Morgunblaðsins eru birtir á Skák.is u.þ.b. viku síðar en í blaðinu sjálfu.  

Grein þessi birtist í Sunnudagsmogganum, 22. maí 2011.

Skákþættir Morgunblaðsins