Skákþáttur Morgunblaðsins: C.H.O.´D. Alexander og The Imitation Game

Á krá einni í Buckingham-skíri í Englandi á dögum seinni heimssyrjaldarinnar gengur ungur og reffilegur maður sem nefndur er Hugh Alexander yfir gólfið og býður fallegri konu á besta aldri uppá einn drykk. Þau taka tal saman en við það fær samstarfsmaður Alexanders, Alan Turing, stórkostlega hugljómun og tekst nánast á sprettinum yfir í kofa bresku leyniþjónustunnar nr. 8 að ráða tákn dulmálsvélar Þjóðverja, Enigma. Þetta er vendipunktur kvikmyndarinnar The Imitation Game sem fjallar um afrek og dapurleg örlög Alans Turing sem einnig hefur verið nefndur upphafsmaður tölvunnar. Í myndinni er Conel Hugh O'Donel Alexander kynntur til sögunnar sem tvöfaldur breskur meistari í skák, sem er söguleg ónákvæmni því að seinna skiptið sem hann vann titilinn var árið 1956. Þó að Alexander hafi bæði í myndinni – og í reynd – verið lykilmaður og yfirmaður í vinnuhópnum sem réð dulmálslykilinn þykir ýmsum sem hlutur hans hafi ekki verið metinn að verðleikum. Í grein The Telegraph kemur fram að Alan Turing kallaði hann „næstum því jafningja sinn“ en starfsdegi sínum lauk hann hjá bresku leyniþjónustunni MI16 árið 1971. Ekki er vitað hvort Alexander kom til Íslands til að fylgjast með Fischer og Spasskí að tafli en hann skrifaði ágæta bók um einvígið. Hann tefldi á sjö Ólympíumótum fyrir Stóra-Bretland en fyrsta skráða viðureign hans við íslenskan skákmann er frá Ólympíumótinu í Folkstone í Englandi árið 1933 og andstæðingur hans var Þráinn Sigurðsson. Hann tefldi þrjár skákir við Friðrik Ólafsson á sjötta áratugnum.

Á millistríðsárunum tók Alexander þátt í hinu merka móti í Nottingham 1936 þar sem skákelíta heimsins var saman komin með Capablanca, Aljekín, Lasker, Euwe og Botvinnik fremsta í flokki. Það er dálítið snúið að lesa skákstíl hans en mér sýnist Alexander hafa nálgast skáklistina sem einhverskonar ráðgátu og ekki haft mikið fyrir því að læra byrjanir og var það ekki óalgeng nálgun á þeim tíma. Styrkur hans jókst þó hröðum skrefum en breska leyniþjónustan MI16 taldi þekkingu hans svo mikilvæga að hann fékk aldrei að tefla austan járntjalds.

Hann komst í námunda við „Rússana“ í útvarpseinvígi sem Sovétríkin og Stóra-Bretland háðu á 10 borðum á „góðviðrisdögum“ þjóðanna árið 1946. Bretarnir undirbjuggu sig vel fyrir keppnina. Auk Alexanders tefldu tveir sem starfað höfðu fyrir leyniþjónustuna á stríðsárunum, Harry Golombek og Stuart Milner Barry. Mikhail Botvinnik var talinn sterkasti skákmaður heims en hann tapaði seinni skákinni við Alexander:

Útvarpseinvígi 1946; 1. borð:

C.H.O.´D. Alexander – Mikhael Botvinnik

Frönsk vörn

1. e4 e6 2. d4 d5 3. Rc3 Bb4 4. e5 c5 5. a3 Bxc3 6. bxc3 Re7 7. Dg4 cxd4 8. Dxg7 Hg8 9. Dxh7 Da5? 10. Hb1! Dxc3 11. Bd2 Dc7 12. f4 Rbc6 13. Rf3 Bd7 14. Rg5 Hxg5 15. fxg5 O-O-O 16. Dxf7 Dxe5 17. Kd1 Rf5 18. g6 Re3 19. Kc1 De4 20. Bd3 Dxg2 21. He1 Re5 22. Df4 Rf3

23. He2! Dh3 24. Bxe3 e5 25. Df7 dxe3 26. g7 Dg4 27. h3 Dg1 28. Kb2 Dg3 29. Bg6! Rd4 30. g8=D Hxg8 31. Dxg8 Kc7 32. Dh7 Kd6 33. Bd3 e4 34. Dh6 Kc7 35. Hxe3 De5 36. Ka2 Rf5 37. Dg5 Be6 38. Be2 d4 39. Heb3 b5 40. Dd2 d3 41. Bg4

- og Botvinnik gafst upp.

 

Helgi Ólafsson [e-mail]

Skákþættir Morgunblaðsins eru birtir á Skák.is viku síðar en í sjálfu Morgunblaðinu.  

Grein þessi birtist í Morgunblaðinu 14. febrúar

Skákþættir Morgunblaðsins

[Event "URS-BCF"] [Site "URS-BCF"] [Date "1946.??.??"] [EventDate "?"] [Round "?"] [Result "1-0"] [White "Conel Hugh O'Donel Alexander"] [Black "Mikhail Botvinnik"] [ECO "C18"] [WhiteElo "?"] [BlackElo "?"] [PlyCount "81"] 1.e4 e6 2.d4 d5 3.Nc3 Bb4 4.e5 c5 5.a3 Bxc3+ 6.bxc3 Ne7 7.Qg4 cxd4 8.Qxg7 Rg8 9.Qxh7 Qa5 10.Rb1 Qxc3+ 11.Bd2 Qc7 12.f4 Nbc6 13.Nf3 Bd7 14.Ng5 Rxg5 15.fxg5 O-O-O 16.Qxf7 Qxe5+ 17.Kd1 Nf5 18.g6 Ne3+ 19.Kc1 Qe4 20.Bd3 Qxg2 21.Re1 Ne5 22.Qf4 Nf3 23.Re2 Qh3 24.Bxe3 e5 25.Qf7 dxe3 26.g7 Qg4 27.h3 Qg1+ 28.Kb2 Qg3 29.Bg6 Nd4 30.g8=Q Rxg8 31.Qxg8+ Kc7 32.Qh7 Kd6 33.Bd3 e4 34.Qh6+ Kc7 35.Rxe3 Qe5 36.Ka2 Nf5 37.Qg5 Be6 38.Be2 d4 39.Reb3 b6 40.Qd2 d3 41.Bg4 1-0