Skákþáttur Morgunblaðsins: Boris Spasskí 75 ára

Þann 30. janúar sl. varð Íslandsvinurinn Boris Spasskí 75 ára og gafst þá tími til upprifjunar á glæsilegum skákferli og mikilli dramatík sem náði hámarki í Reykjavík sumarið 1972. Á einum vefmiðli var dregin fram glæsileg sigurskák Spasskís yfir David Bronstein á sovéska meistaramótinu árið 1960 en viðureignin var sviðsett í upphafsatriði James Bond-myndarinnar From Russia with love en þar eigast við tveir skuggalegir náungar, Kroosteen og McAdams.

Þegar Spasskí kom hingað í ársbyrjun 2006 vegna málþings um Friðrik Ólafsson vék hann að eigin skákferli og taldi að sín bestu ár hefðu verið frá 1964 til ársins 1970. Um miðjan sjötta áratuginn varð hann heimsmeistari unglinga og ári síðar varð hann yngsti stórmeistari heims og virtust allir vegir færir. Þá kom Tal fram á sjónarsviðið og um tíma var eins og skákgyðjan hefði snúið baki við Spasskí. En á millisvæðamótinu í Amsterdam árið 1964 varð hann efstur ásamt Bent Larsen og fleirum og komst á beinu brautina aftur. Hann vann síðan áskorendakeppnina 1965 eftir sigra yfir Keres, Geller og Tal en ári síðar tapaði hann einvíginu um heimsmeistaratitilinn fyrir Tigran Petrosjan með minnsta mun. Framan af átti hann erfitt með að vinna skák en fór þá í smiðju til gamla heimsmeistarans Mikhaels Botvinniks sem gaf honum óvænt ráð - tapaðu fyrst einni!

Eftir stóra sigra yfir Geller, Larsen og Kortsnoj 1968 tefldi hann aftur um heimsmeistaratitilinn við Petrosjan og þetta vor árið 1969 gekk betur, hann vann 12 ½ : 10 ½. Ári síðar lagði hann Bobby Fischer að velli í frægu 1. borðs uppgjöri á ólympíumótinu í Siegen og stóð þá á hátindi getu sinnar.

Í seinna einvíginu við Petrosjan sýndi Spasskí allar sínar bestu hliðar, hann undirbjó sig með því athuga ljósmyndir sem teknar voru 1966 og gat lesið úr svipbrigðum Armenans hvernig hann mat stöðuna. Hættulegastur var Tigran þegar hann var órólegur og taugaóstyrkur en alveg sauðmeinlaus ef hann gaf sig út fyrir að vera öruggur í fasi.

Í eftirfarandi skák sem tefld var undir lok einvígisins gerði Spasskí út um taflið með leiftursókn:

HM einvígið 1969; 21. skák:

Boris Spasskí - Tigran Petrosjan

Sikileyjarvörn

1. e4 c5 2. Rf3 d6 3. d4 cxd4 4. Rxd4 Rf6 5. Rc3 a6 6. Bg5 Rbd7 7. Bc4 Da5 8. Dd2 h6

Þessi leikur átti eftir að reynast Petrosjan illa. Mun eðlilegra er 8. ... e6 og - b5 við tækifæri.

9. Bxf6 Rxf6 10. O-O-O e6 11. Hhe1 Be7 12. f4 O-O 13. Bb3 He8 14.Kb1 Bf8 15. g4!

Blásið til sóknar. Hann gat líka leikið 15. f5 en þessi leikur er óþægilegri.

15. ... Rxg4 16. Dg2 Rf6 17. Hg1 Bd7 18. f5! Kh8

Eftir þennan leik verður ekkert við ráðið, nauðsynlegt var 18. ... De5 t.d. 19. Rf3 Dc5 og svartur heldur í horfinu.

19. Hdf1 Dd8 20. dxe6 fxe6 21. e5!

Rýmir e4-reitinn og allir menn hvíts taka þátt í sókninni.

21. ... Re4 dxe5

( STÖÐUMYND)

22. Re4! Rh5

Alls ekki 21. ... 23.Hxf8+! og 24. Dxg7 mát. Spasskí leiðir skákina til lykta með tveim hnitmiðuðum leikjum.

23. Dg6! exd4 24. Rg5!

- og Petrosjan gafst upp.

Margir hafa spurt um líðan Spasskís eftir alvarlegt heilablóðfall haustið 2010. Vitað er að hann lamaðist öðrum megin og er hreyfihamlaður en hann hlaut ekki heilaskaða að öðru leyti.

Helgi Ólafsson [e-mail]

-------------------------------------------

Skákþættir Morgunblaðsins eru birtir á Skák.is viku síðar en í sjálfu Morgunblaðinu.  

Grein þessi birtist í Sunnudagsmogganum, 12. febrúar 2012.

Skákþættir Morgunblaðsins

[Event "Moscow"] [Site "m"] [Date "1969.01.20"] [EventDate "?"] [Round "19"] [Result "1-0"] [White "Boris Spassky"] [Black "Petrosian"] [ECO "B94"] [WhiteElo "?"] [BlackElo "?"] [PlyCount "47"] 1. e4 c5 2. Nf3 d6 3. d4 cxd4 4. Nxd4 Nf6 5. Nc3 a6 6. Bg5 Nbd7 7. Bc4 Qa5 8. Qd2 h6 9. Bxf6 Nxf6 10. O-O-O e6 11. Rhe1 Be7 12. f4 O-O 13. Bb3 Re8 14. Kb1 Bf8 15. g4 Nxg4 16. Qg2 Nf6 17. Rg1 Bd7 18. f5 Kh8 19. Rdf1 Qd8 20. fxe6 fxe6 21. e5 dxe5 22. Ne4 Nh5 23. Qg6 exd4 24. Ng5 1-0