Pistill þjálfara um Norðurlandamót stúlkna í skák

Fimmtudaginn 30. apríl 2015 héldu sex galvaskar stúlkur í víking ásamt fríðu föruneyti til Danaveldis. Markmiðið var skýrt: að ræna og rupla eins mörgum stigum og hægt væri inn í íslenskt stigahagkerfi. Auk þess átti auðvitað líka að njóta dvalarinnar með stöllum sínum.

Þjálfarinn gerði þeim strax ljóst að hann myndi reyna að hjálpa þeim eftir fremsta megni. Þær tóku hann á orðinu og byrjuðu sumar hverjar strax að skoða byrjanir á flugvellinum eða spyrja út í eitt og annað tengt skáklistinni. Ferðin var löng en gekk vel fyrir sig. Eftir að hafa varið þremur tímum í flugvél og öðrum þremur í lest, komst hópurinn á áningarstað, sæll og sáttur. Okkar biðu ákaflega fín salarkynni á vönduðu hóteli og heitur matur strax við komuna. Greinilegt var að Danirnir ætluðu að hugsa vel um okkur að öllu leyti og þeim tókst það með ágætum. Aðstæður voru alveg til fyrirmyndar og flestir voru á þeirri skoðun að sjaldan hefði tekist eins vel til við skipulagið og í þessari ferð. Gott andrúmsloft var á staðnum og mótshaldarar fengu mikið lof úr öllum áttum.

Eftir matinn lá leið þjálfarans á liðstjórafund og síðan var parað í fyrstu umferð. Stúlkurnar hófust þá handa við undirbúninginn og tóku númer til að fá aðstoð frá þjálfaranum. Þær biðu þolinmóðar eftir að röðin kæmi að þeim og nýttu sér það oft að fylgjast með skákrannsóknum annarra. Ferðin einkenndist af dugnaði og elju stúlknanna sem vildu fátt annað gera en að fara yfir skákir sínar og undirbúa sig fyrir næstu umferð. Sú vinna skilaði sér greinilega við skákborðið því að gæðin í taflmennskunni hjá íslenska liðinu voru ákaflega mikil – í raun mun meiri en skákstigin gáfu tilefni til.

C-flokkur

Í c-flokki áttum við ríkjandi Norðurlandameistara, Nansý Davíðsdóttur. Hún var næststigahæst í flokknum á eftir hinni sænsku Önnu Cramling. Þó að á þeim hafi munað 249 stigum, varð snemma ljóst að Nansý tefldi einfaldlega betur. Þjálfarann fór fljótt að gruna að sú sænska þjáðist af vægum einkennum af svokölluðu k-40-heilkenni þar sem stúlkan hafði hækkað allverulega á tveimur mánuðum án þess þó að standa fyllilega undir nýju stigunum. Fyrirfram var því líklegt að nokkuð jöfn keppni yrði milli þessara tveggja stúlkna um titilinn. Með Nansý í för var ung og efnileg stúlka, Freyja Birkisdóttir. Hún var stigalægsti keppandinn en átti eftir að sýna og sanna hvað í henni býr.

Í fyrstu umferð keppti Nansý við Klöru Maki-Uuro frá Finnlandi. Nansý fylgdi fullkomlega ráðleggingum þjálfarans í byrjuninni og fékk strax þægilega stöðu. Sú finnska grátbað aftur og aftur um jafntefli en Nansý harðneitaði jafnóðum og boðin komu. Eftir enn eina höfnunina brast Klara í grát og hljóp út. Þegar þær settust aftur að skákborðinu afgreiddi Nansý skákina af miklu öryggi og fyrsti vinningurinn var í höfn. Freyja tefldi við grjótharða sænska stúlku sem heitir Margo Polovnikova. Freyja fann rökréttar hugmyndir en styrkleikamunurinn kom fljótlega í ljós. Margo vann af henni mann og síðan skákina.

Í annarri umferð stýrði Nansý svörtu mönnunum gegn Maríu Nass frá Noregi. Einhvern veginn atvikaðist það að Taimanov-byrjun Nansýjar breyttist í franska vörn með einu tempói yfir en hún var samt ekki par hrifin af því. Hún ákvað að þiggja jafnteflisboð í 20. leik af því að henni leið ekki nógu vel í stöðunni. Freyja tefldi vel á móti hinni dönsku Catarínu Wul og fékk tvisvar gott tækifæri til að gera út um skákina. Hún tefldi aðeins of hratt og endaði manni undir. Skömmu síðar lauk skákinni með tapi en Freyja var staðráðin í að læra af mistökunum og nýta tímann betur.

Í þriðju umferð stýrði Nansý hvítu mönnunum á móti dönsku stúlkunni Nienke van den Brink. Nansý tefldi skoska leikinn og fékk aðeins rýmra tafl. Í tiltölulega jafnri stöðu gerði Nienke þau klaufalegu mistök að leika drottningunni beint í dauðann. Hún brast við með táraflóði og dómarinn leyfði henni að jafna sig áður en hann úrskurðaði að leikurinn stæði gildur. Eftirleikurinn var auðveldur og Nansý var nú komin með 2,5 af 3. Freyja fékk upp sérstakt afbrigði í Sikileyjarvörn, sem hún hafði ekki séð áður, gegn hinni sænsku Trino Paltzer. Hún ákvað að nota sömu uppstillingu og hún hafði lært af þjálfaranum gegn öðru afbrigði í sömu byrjun. Sú uppstilling svínvirkaði og fljótlega var Freyja orðin manni yfir. Síðan varð hún fullgráðug og leyfði Trino að fá sóknarbætur fyrir lið sem Freyja var of upptekin við að hrifsa. Þrátefli varð niðurstaðan og fyrsti punkturinn kominn í höfn. Hér urðu þáttaskil hjá Freyju þar sem aukið sjálfstraust skilað sér í góðri taflmennsku í framhaldinu.

Í fjórðu umferð mættust Nansý og Thyra Kvendseth en þær voru efstar og jafnar í fyrsta sæti með 2,5 vinning. Nansý vann fljótlega peð og stóð til vinnings. Síðan plataði hún af henni riddara og vann örugglega. Freyja tapaði snemma hróki á móti dönsku stúlkunni Pernille Hojer og varð mát í 38. leik.

Spennan var mikil fyrir síðustu umferð. Nansý var efst og henni dugði jafntefli gegn Margo sem hafði farið illa með Freyju við skákborðið. Margo þurfti að vinna til að tryggja sér titilinn og hafnaði því jafnteflisboði Nansýjar. En fljótlega eftir það hrundi staðan hennar og Nansý ákvað að hefna almennilega fyrir ófarir Freyju og vann í 48 leikjum. Freyja tapaði tveimur peðum í byrjun gegn Klöru Maki-Uuro en lét það ekki slá sig út af laginu. Full sjálfstrausts blés hún til sóknar og fórnaði manni. Klöru tókst ekki að finna neina vörn gegn virkum mönnum Freyju og varð mát í 41. leik.

Árangurinn í c-flokki var sem sagt framar vonum. Nansý vann flokkinn nokkuð örugglega með 4,5 vinningum af 5 og gaf í raun engin færi á sér í neinni skák. Freyja er aðeins 9 ára og var því að tefla við mun eldri stelpur mest allan tímann. Hún tefldi vel og var með unnið í þremur skákum. Með aðeins meiri reynslu og betri tímanotkun hefði hún auðveldlega getað landað þessum þremur vinningum. Hins vegar er 1,5 vinningur stigalægsta keppandans í raun frábært afrek. Það verður spennandi að fylgjast með henni í framtíðinni því hún á mörg ár eftir í c-flokki og þjálfarinn yrði ekki hissa þó hún tæki titilinn sjálf eitthvert árið.

B-flokkur

B-flokkur skiptist í raun í tvennt stigalega séð. Sex efstu stelpurnar voru á stigabilinu 1500-1800 en þær fjórar neðstu í kringum 1000-1200. Okkar stúlkur, Hildur Berglind Jóhannsdóttir og Svava Þorsteinsdóttir, voru báðar með þeim stigalægri og því kannski ekki fyrir fram við mörgum vinningum að búast þar. Hildur hefur ekki teflt mikið síðustu árin og Svava er tiltölulega nýbyrjuð að keppa á alvörumótum. Hins vegar sýndi það sig í skákunum að hæfileikarnir eru vissulega fyrir hendi hjá þeim báðum og árangurinn átti eftir að koma skemmtilega á óvart.

Í fyrstu umferð tefldi Hildur við sigurvegara flokksins, Línu Cao-Zhang frá Svíaríki. Lína plataði af henni mann í byrjun og þá varð ekki aftur snúið. Svava þreytti frumraun sína á mótinu gegn norsku stúlkunni Söru Nass. Svava sýndi að hún er með mjög gott minni því að hún tefldi byrjunina alveg rétt eftir að hafa fengið að sjá afbrigðin bara einu sinni eða tvisvar. Það er í sjálfu sér stórmerkilegt í ljósi þess að hún hefur varla fengið neina markvissa þjálfun áður. Svo fór þó að sú norska náði góðri sókn og Svava náði ekki að verjast. Tvö töp í fyrstu umferð en eftir skákirnar sást á þeim að sjálfstraustið var að aukast.

Í annarri umferð fengu stúlkurnar báðar danska andstæðinga. Hildur tefldi við stigahæstu stúlkuna í flokknum, Ellen Nilssen. Hildur tapaði fljótt liðsafla en stóð samt merkilega mikið í stúlkunni þrátt fyrir gjörtapaða stöðu. Svava átti mjög góða skák gegn Kristine Sten. Þegar Kristine var orðin óverjandi mát ákvað hún að fara að sprikla og fórna mönnum. Svo fór að Svava hafði um tvo reiti að velja fyrir kónginn og valdi því miður þann ranga. Kristine náði því að máta einum leik á undan Svövu. Vonbrigðin voru mikil en Svava var farin að sjá að hún gæti alveg unnið þessar stelpur. Þjálfarinn benti henni á að ef hún hefði notað tímann aðeins betur hefði hún unnið þessa skák. Í næstu þremur skákum sýndi Svava það þarf bara nefna hlutina einu sinni við hana. Eftir þetta varð tímanotkunin alveg eins og hjá atvinnuskákmanni, aldrei í tímahraki og tíminn notaður jafnt og þétt yfir alla skákina.

Þriðja umferðin var umferðin þar sem allar íslensku stúlkurnar fóru á kostum. Hildur lagði hina sænsku Brandy Paltzer eftir laglega fléttu. Þar sást vel að Hildur teflir mjög vel ef hún kemst lifandi úr byrjuninni. Svava gerði allt rétt á móti Míu Gammeltoft frá Danmörku og var orðin tveimur peðum yfir í 27. leik. Svava gætti þó ekki alveg að sér og Mía fékk ágætissóknarfæri. Nú voru góð ráð dýr. Við fyrstu sýn virtist staðan varnarlaus og þjálfarinn þurfti að hugsa sig vel um áður en hann sá eina varnarleikinn, fórn sem var alls ekki auðvelt að sjá. Það kom honum svo skemmtilega á óvart nokkrum mínútum síðar þegar Svava skellti leiknum beint framan í andlitið á þeirri dönsku og glottið fauk skyndilega í burtu. Eftir stóð nokkuð jöfn staða með 3 peð fyrir biskup. Eftir uppskipti tefldi Svava einfaldlega betur en Mía og vann sætan og verðskuldaðan sigur.

Í fjórðu umferð lék Hildur af sér skiptamun gegn norskri stúlku, Ingrid Greibrokk. Sú norska átti ekki í vandræðum með restina og tap hjá Hildi varð raunin. Svava lék af sér í byrjun gegn fyrrnefndri Brandy frá Svíþjóð. Svava náði þó að rétta úr kútnum með peðsfórn og smám saman náði hún að bæta stöðu sína. Svava fann fína fórn og nú var það Brandy sem þurfti virkilega að passa sig. Sú sænska vandaði sig vel og náði rétt svo jafntefli. Frábær árangur hjá Svövu á móti stúlku með 1552 stig. Fyrir þessa skák fékk Svava verðlaun fyrir bestu skákina í b-flokki!

Í lokaumferðinni fékk Hildur Míu Gammeltoft. Sú danska vann skiptamun en þurfti að gefa hann aftur út af sóknarmöguleikum Hildar. Eftir stóð hróksendatafl þar sem Hildur var peði yfir. Hildur tefldi það mjög nákvæmlega og vann að lokum. Svava keppti við Igridi Greibrokk en missti snemma þráðinn og gafst upp skömmu eftir að hafa misst drottninguna.

Hildur endaði 2 vinninga og árangur upp á heil 1483 stig, yfir 300 stigum meira en íslensku stigin hennar segja til um. Svava fékk 1,5 og árangur upp á 1262 stig. Frammistaða þeirra beggja verður að teljast mjög góð og vonandi stutt í að þær komist inn á alþjóðlegan stigalista. Þetta mót var frábært skref í þá átt fyrir þær báðar.

A-flokkur

Spennan var mikil í a-flokki. Flokkurinn var nokkuð jafn fyrir utan stigahæsta keppanda mótsins, Jessicu Bengtsson frá Svíþjóð. Okkar stúlkur voru stigalægstar en voru samt báðar staðráðnar í að blanda sér í toppbaráttuna. Það varð og raunin þrátt fyrir að „áætlaðir vinningar“ samkvæmt stigum væru aðeins 2 hjá Hrund Hauksdóttur og 1,25 hjá Veroniku Steinunni Magnúsdóttur.

Í fyrstu umferð tefldi Hrund við norsku stúlkuna Hönnu Kyrkjebo. Hrund tefldi betur alla skákina og Hanna kiknaði undan pressunni. Veronika atti kappi við Ellen Kakulidis frá Danmörku. Veronika tefldi vel til að byrja með en fékk tapað eftir að hafa látið freistast til að fórna tveimur riddurum fyrir hrók og tvö peð. Hún sýndi þó mikið baráttuþrek og náði að tryggja sér jafntefli í tímahrakinu.

Í annarri umferð fékk Hrund það erfiða verkefni að stýra svörtu mönnunum á móti Jessicu Bengtsson. Sú sænska fékk aðeins þægilegri stöðu úr byrjuninni en Hrund tefldi frekar vel alla skákina. Þær hrókeruðu hvor í sína áttina og úr varð mjög spennandi staða. Í lokin voru þær báðar við það að falla og Jessica þráskákaði Hrund til að tryggja sér jafntefli. Samkvæmt tölvunni var hvítur með unnið en það er mjög erfitt að gera út af við skákina með svona lítinn tíma þegar andstæðingurinn er líka í sókn. Sem sagt gott jafntefli fyrir Hrund með svörtu mönnunum á móti stigahæsta keppanda mótsins. Veronika tefldi vel mest alla skákina gegn danskri stúlku, Freju Vangsgaard, og var með betra alla skákina. Veronika lenti því miður í tímahraki og lék af sér manni í betra endatafli og tapaði. Það voru auðvitað mjög svekkjandi úrslit í skák sem hún átti aldrei skilið að tapa.

Í þriðju umferð fékk Hrund svo hina sænsku stúlkuna í flokknum, Louise Segerfelt. Þær stöllur tefldu báðar vel þangað til komið var í endataflið. Þar sýndi Hrund styrk sinn og vann frekar auðveldlega þrátt fyrir að hafa verið frekar með aðeins verra ef eitthvað var. Þetta reyndist virkilega mikilvægur sigur í toppbaráttunni. Veronika tefldi traust gegn vinkonu sinni frá Noregi, Kimiya Sajjadi. Hún snéri á hana í miðtaflinu og varð peði yfir í endataflinu. Hún afgreiddi það af öryggi og sigurinn aldrei í hættu.

Í fjórðu umferð tefldu íslensku stúlkurnar saman og börðust af krafti. Niðurstaðan varð endatafl með mislitum biskupum og jafntefli samið.

Fyrir síðustu umferð voru Hrund og Jessica efstar með 3 af 4. Hrund tefldi við Ellen og Jessica fékk Veroniku. Hrund ákvað að tefla mjög sjaldgæft afbrigði gegn franskri vörn Ellenar. Það virtist slá þá dönsku aðeins út af laginu og hún vissi ekki alveg hvernig hún átti að tefla á móti þessari óvenjulegu uppstillingu. Hrund tefldi því sem næst óaðfinnanlega og uppskar sigur fyrir vikið. Veronika fékk fljótt aðeins verra gegn Jessicu og sú sænska náði að landa sigrinum með öruggri taflmennsku.

Hrund og Jessica voru því efstar og jafnar með 4 af 5. Eftir stigaútreikning var Jessica úrskurðuð sigurvegari og Norðurlandameistari. Hrund var hins vegar með frammistöðu upp á 2045 stig sem var sú hæsta í mótinu. Til samanburðar má geta þess að frammistaða Jessicu var upp á 1989 stig. Þetta var því alveg hreint frábært mót fyrir Hrund sem hækkar um heil 39,4 stig! Mótið var líka mjög gott fyrir Veroniku sem endaði í 5. sæti. Hún hækkar um 29,2 stig og hefði auðveldlega getað hækkað meira miðað við stöðurnar í skákunum.

Samantekt

Það er nokkuð ljóst að Íslendingar fóru heim sem sigurvegarar mótsins. Einn Norðurlandameistaratitill og silfurverðlaun í höfn. Þrátt fyrir að við hefðum verið stigalægsta liðið sýndum við styrk okkar og þær þrjár, sem hafa alþjóðleg stig, hækkuðu samtals um 90,6 stig. Til samanburðar má geta þess að allar hinar þjóðirnar lækkuðu á stigum, Finnar um -1,6 stig, Svíar -20 stig, Norðmenn -27,6 stig og Danir heil -108 stig. Auk þess áttu stigalausu stúlkurnar okkar allar gott mót og eru nú skrefinu nær að næla sér í sín fyrstu alþjólegu stig.

Stúlkurnar eiga allar mikið hrós skilið fyrir dugnað á meðan mótinu stóð. Það var alveg ljóst hjá þeim öllum að skákin hafði forgang yfir allt annað. Þær gáfu sér ekki mikinn tíma til að versla eða skoða sig um. Þær nýttu tímann vel í að fara yfir skákir sínar og undirbúa sig fyrir næstu umferð eins og kostur gat. Liðsandinn í hópnum var ákaflega fínn allan tímann og þær biðu þolinmóðar í röð eftir að fá hjálp frá þjálfara. Þetta mót var gott dæmi um það hversu vel það skilar sér að vera iðinn við kolann í skák. Ef maður leggur á sig erfiðið, uppsker maður góðan árangur fyrr eða síðar. Í þetta skipti kom árangurinn strax í ljós og stúlkurnar héldu heim á leið hæstánægðar með ránsfeng upp á 90,6 stig.

Danska skáksambandið sá til þess að allur aðbúnaður og skipulag var eins og best var á kosið. Með því vildi sambandið reyna að lyfta mótinu á hærri stall en áður. Það er Dönunum mikið kappsmál að gera stúlknaskák hærra undir höfði en verið hefur og þeim er mjög umhugað að reyna að fá fleiri stúlkur að skákborðinu.

Að lokum ber að þakka foreldrunum fjórum, Guðlaugu, Davíð, Þorsteini og Margréti, kærlega fyrir að hugsa vel um ungviðið sitt og vera hópnum til halds og trausts. Án þeirra hefði þjálfarinn aldrei getað einbeitt sér jafn mikið að kennslu og raun bar vitni.

Þökk fyrir frábæra ferð.

Einar Hjalti Jensson.

• Myndaalbúm (EHJ og heimasíða mótsins)
• Heimasíða mótsins