Skákþáttur Morgunblaðsins: Skákblinda og snilldarleikir

Magnús Carlsen er skákmaður ársins 2014. Á því er ekki hinn minnsti vafi. Hann varði heimsmeistaratitil sinn við erfiðar aðstæður í Sochi við Svartahaf og heldur titlinum næstu tvö árin. Um þessar mundir er enginn skákmaður kominn fram á sjónarsviðið sem virðist geta ógnað honum. Þessum stærsta skákviðburði ársins sem er að líða verður að einhverju leyti minnst fyrir skákblindu beggja í 6. skák einvígisins þegar Anand missti af tækifæri til að ná fram vinningsstöðu og tapaði að lokum. En þrátt fyrir allt eru þessir snillingar mannlegir og það er alls ekki óþekkt í öðrum greinum að menn sjái alls ekki það sem blasir við öllum öðrum. Hliðstætt dæmi má finna úr frægu einvígi millistríðsáranna:

Euwe – Aljekín

16. einvígissskák, 1937:

Aljekín lék síðast 25. ... Dd5-e5 og nú gat Euwe leikið 26. Dh8+! Kxh8 27. Rxf7+ og 28. Rxe5 og endataflið er afar vænlegt. En hann kaus að leika 26. Bb2? sem Aljekín svaraði með 26. ... Bc6?? og enn gat Euwe leikið 27. Dh8+! og fengið auðunnið endatafl tveim peðum yfir. En hann valdi 27. a3??, fékk ekki annað tækifæri og skákinni lauk með jafntefli.

 

 

Saga heimsmeistaraeinvígjanna frá því fyrsta opinbera sem háð var árið 1886 sýnir hinsvegar fram á svo ekki verður um villst að afleikjum var yfirleitt refsað grimmilega:

Karpov – Kortsnoj

17. einvígisskák, 1978:

Kortsnoj var í miklu tímahraki, sá að hann yrði að hindra mát í borði og lék 39. Ha1?? og Karpov svaraði að bragði: 39. ... Rf3+! Eftir 40. gxf3 kemur 40. ... Hg6+ 41. Kh1 Rf2 mát! Kortsnoj gafst því upp.

 

 

 

 

Greinarhöfundur telur sig hafa nokkuð góða yfirsýn yfir opinberu heimsmeistaraeinvígin frá 1886-2014. Þau eru 40 talsins ef tímabilinu 1993-2005 er sleppt. Öll viðleitni til að velja besta leik þessara einvígja snýst auðvitað um persónulegan smekk. Þar sem einvígið 1972 stendur Íslendingum nálægt er ekki úr vegi að velja besta leik sigurvegarans í öllum 20 skákunum:

Fischer – Spasskí,

10. einvígisskák, 1972

Fischer lék nú 26. Bb3! Eftir 26. ... axb5 27. Df4! sáu menn að 27. ... c4 er svarað með 28. Bxc4! Eftir 27. ... Hd7 28. Re5! Dc7 29. Hbd1! átti Spasskí í vök að verjast og tapaði eftir 56. leiki.

 

 

 

 

Besti biðleikur heimsmeistaraeinvígjanna kom að mati greinarhöfundar í þessari stöðu:

Kasparov – Karpov

21. skák, 1986

Í stað þess að valda d4-peðið stakk Kasparov 41. Rd7! í umslagið. Í ljós kom að staða svarts var algerlega vonlaus eftir þennan óvænta leik og skákinni lauk snarlega: 41. ... Hxd4 42. Rf8+! Kh6 43. Hb4! Hc4 44. Hxc4 dxc4 45. Dd6! c3 46. Dd4 – og Karpov gafst upp.

 

 

 

Ég hallast að því að Armeninn Tigran Petrosjan hafi leikið besta leik allra heimsmeistaraeinvígjanna í þessari stöðu:

Petrosjan – Spasskí

12. einvígisskák, 1966:

Petrosjan lék nú 31. Rf3!! en eftir 31. ... exd3 (ekki 31. ... exf3 32. Bd2! og 33. Bc3) missti hann af 32. Dxd3! Bf5 33. Rxe5 Bxd3 34. Bd4! sem leiðir til vinningsstöðu með „svikamylluþema“ eftir 34. ... dxe5 35. Bxe5+ Kh7 36. Hg7+ Kh8 37. Hxc7+ Kg8 38. Hg7+ Kh8 39. Hxa7+ Kg8 40. Hg7+ Kh8 41. Hg3+ Kh7 42. Hxd3 Hxa2 43. Kg2! og vinnur. Síðar brast Petrosjan kjark til að tefla vænlega stöðu til vinnings og sætti sig við jafntefli.

Helgi Ólafsson [e-mail]

Skákþættir Morgunblaðsins eru birtir á Skák.is viku síðar en í sjálfu Morgunblaðinu.  

Grein þessi birtist í Morgunblaðinu 27. desember 2014

Skákþættir Morgunblaðsins