Skákþáttur Morgunblaðsins: Hugsaði lengi í þekktri stöðu

Ekki veit ég hvaðan Jóhann Hjartarson fékk skákhæfileikana en það nægir kannski að nefna að Þórarinn Sigþórsson tannlæknir er frændi hans. Forfeður þeirra í Borgarfirðinum voru bændur góðir og miklir spilamenn. Þegar Jóhann, sem varð fimmtugur þann 8. febrúar, tók sín fyrstu skref í skákinni í TR þótti nú ekkert fyrirtak hve drengurinn grautaði í mörgum byrjunum. Ingvar Ásmundsson var hins vegar fljótur að benda á að pilturinn hefði gott handbragð og að stíll hans væri í mótun. Jóhann varð Íslandsmeistari 17 ára gamall vorið 1980 og var yfirburðamaður á unglingamótum heima og erlendis. Í ársbyrjun 1984 var hann búinn að ná utan um hina miklu „efnisskrá" sína og frábærar hugmyndir streymdu fram. Hann byrjaði það ár með því að vinna alþjóðlegt mót Búnaðarbankans, síðan efstur við þriðja mann á Reykjavíkurskákmótinu og Íslandsmeistari um haustið. Minnisstætt atvik úr síðustu umferð Reykjavíkurskákmótsins 1984: Efim Geller, þessi samanrekni hnefi frá Odessa, hugsaði lengi í þekktri stöðu Spænska leiksins: nú hikaði hann við að leika því sem fræðin mæltu með. Næm skynjun eða eðlislæg tortryggni? Altént vék Geller frá alfaraleið og jafntefli varð niðurstaðan. Jóhann var raunar vopnaður áætlun sem kollvarpaði hugmyndum manna um þessa stöðu. Eftir mótahrinu þessa árs kom stórmeistaratitillinn af sjálfu sér árið 1985, glæsileg taflmennska í London og á ÓL í Dubai haustið 1986, síðan fleytti annað sæti á svæðamóti í Gausdal í vetrarbyrjun 1987 honum á millisvæðamótið í Szirak með millilendingu á sterku móti í Moskvu.

„Hann tefldi frábærlega í Szirak," sagði Tal. Jóhann hlaut 12 ½ v. af 17 og varð í 1.-2. sæti ásamt Valeri Salov. Án efa mesti mótasigur íslenska skákmanns. Einvígi hans við Kortsnoj í Saint John í Kanada í ársbyrjun 1988 bauð upp á eitt mesta fjölmiðlafár íslenskrar skáksögu, hersing blaðamanna og beinar útsendingar. Sigur Jóhanns var verðskuldaður en margir sáu Kortsnoj í nýju ljósi eftir þá rimmu.

Á Evrópumóti landsliða í Ungverjalandi árið 1992 vann Jóhann silfur fyrir frammistöðu sína á 1. borði, hlaut 6 vinninga af átta mögulegum. Sigur hans í keppni við Armena, sem lauk 2:2, er gott dæmi um færni hans í hægfara stöðubaráttu. Tilfæringar riddarans frá b6 eru eftirminnilegur þáttur þessarar vel tefldu skákar:

Rafael Vaganian - Jóhann Hjartarson

Grünfelds-vörn

1. Rf3 Rf6 2. c4 g6 3. d4 Bg7 4. g3 O-O 5. Bg2 c6 6. O-O d5 7. cxd5 cxd5 8. Rc3 Rc6 9. Re5 Bf5 10. Rxc6 bxc6 11. Bf4 Rd7 12. Ra4 Da5 13. b3 Rb6 14. Bd2 Db5 15. Rc3 Da6 16. Be3 Had8 17. Dd2 c5 18. Hfd1 c4 19. b4? Da3!

Skorðar a2-peðið. „Drottningin er lélegur „blokkerari," sagði Nimzowitch - frá því eru undantekningar!

20. b5 a6 21. bxa6 Hd7 22. h3 h5 23. a7 Dxa7 24. a4 Da5 25. Ha2 Hfd8 26. Hda1 Rc8 27. Hb2 Ra7 28. f4 Rc6 29. Bf2 Da7 30. Hd1 Ra5 31. e3 e6 32. De2 Bd3 33. Df3 Hb7 34. Hb5 Hxb5 35. axb5 Rb3 36. g4 hxg4 37. hxg4 Da5 38. Be1

Vaganian var algerlega yfirspilaður, ekki gekk 38. Re2 vegna 38. .... d2 og vinnur.

38. ... Rxd4! 39. Dh3 Rc2 40. Rxd5 Da3! 41. Dh4 Hxd5 42. Bxd5 exd5 43. Dd8+ Bf8 44. Bf2 Db3 45. b6 Rd4 46. Ha1 Db2 47. Ha8 Re6 48. Dh4 c3 49. Df6 De2 50. Ha1 Dxg4+ 51. Kh2 Be4

- og Vaganian gafst upp.

Helgi Ólafsson

[e-mail]

----------------------------------------------

Skákþættir Morgunblaðsins eru birtir á Skák.is viku síðar en í sjálfu Morgunblaðinu.  

Grein þessi birtist í Sunnudagsmogganum, 10. febrúar 2013.

Skákþættir Morgunblaðsins

[Event "Debrecen ETC"] [Site "2"] [Date "1992.??.??"] [EventDate "?"] [Round "?"] [Result "0-1"] [White "Rafael Vaganian"] [Black "Johann Hjartarson"] [ECO "D79"] [WhiteElo "?"] [BlackElo "?"] [PlyCount "102"] 1.Nf3 Nf6 2.c4 g6 3.d4 Bg7 4.g3 O-O 5.Bg2 c6 6.O-O d5 7.cxd5 cxd5 8.Nc3 Nc6 9.Ne5 Bf5 10.Nxc6 bxc6 11.Bf4 Nd7 12.Na4 Qa5 13.b3 Nb6 14.Bd2 Qb5 15.Nc3 Qa6 16.Be3 Rad8 17.Qd2 c5 18.Rfd1 c4 19.b4 Qa3 20.b5 a6 21.bxa6 Rd7 22.h3 h5 23.a7 Qxa7 24.a4 Qa5 25.Ra2 Rfd8 26.Rda1 Nc8 27.Rb2 Na7 28.f4 Nc6 29.Bf2 Qa7 30.Rd1 Na5 31.e3 e6 32.Qe2 Bd3 33.Qf3 Rb7 34.Rb5 Rxb5 35.axb5 Nb3 36.g4 hxg4 37.hxg4 Qa5 38.Be1 Nxd4 39.Qh3 Nc2 40.Nxd5 Qa3 41.Qh4 Rxd5 42.Bxd5 exd5 43.Qd8+ Bf8 44.Bf2 Qb3 45.b6 Nd4 46.Ra1 Qb2 47.Ra8 Ne6 48.Qh4 c3 49.Qf6 Qe2 50.Ra1 Qxg4+ 51.Kh2 Be4 0-1