Skákþáttur Morgunblaðsins: Undirbúningur og úrslitaskákir

Klassíska skákin" leið undir lok við aldamótin 2000 og nýir spámenn hafa komið fram sem skara fram úr í því að nýta kosti tölvutækninnar: Kazimdsanov, Karjakin, Nakamura, Anand, Kramnik, Topalov og Frakkarnir. Þetta er umfjöllunarefnið öðrum þræði í nýrri bók úkraínska stórmeistarans Vladimirs Tukmakovs,Modern chess preparation.

Í fyrri helmingi bókarinnar dregur Tukmakov fram dæmi frá fyrri tíð sem kunna að hafa skotist fram hjá okkur: Pólverjinn Akiba Rubinstein var snjall í hróksendatöflum - það vissum við, en hann var líka að mati höfundar langt á undan sinni samtíð að flestu öðru leyti. Tvær heimsstyrjaldir léku hann grátt, sú fyrri hindraði einvígi við Emanuel Lasker um heimsmeistaratitilinn. Fengin reynsla og kunnátta gat verið dýru verði keypt í þá daga.

Nú eru leynivopn skákarinnar þaulprófuð með samkeyrslu fjölmargra forrita. Æfingaaðstaða heimsmeistarans minnir meira á tölvuver en nokkuð annað. Þrátt fyrir tæknina ráðleggur Tukmakov ungum skákmönnum að sundurgreina skákir og æfa sig án þess að hafa tölvu við höndina.

Í einum kafla bókarinnar fjallar hann um úrslitaskákir. Nokkur dæmi eru tekin til meðferðar og Tukmakov veltir við nokkrum steinum af skákferli Spasskís: fyrir lokaskákina í áskorendaeinvíginu við Paul Keres árið 1965 var Spasskí yfir, 5:4, og dugði jafntefli til að vinna einvígið. Ýmsar rólegar og traustar byrjanir virtust sniðnar til þess að ná þeim úrslitum. En þeir voru báðir komnir langt að og Spasskí vissi að upp var runnin ögurstund á ferli Keres. Hann ákvað að koma Eistlendingnum á óvart og tefla kóngsindverska vörn, afar krefjandi og flókna byrjun sem hann hafði sjaldan beitt áður. Við undirbúning fyrir skákina gat hann sér til um það afbrigði sem Keres valdi og sendi jafnframt inn þau skilaboð til hins vígmóða andstæðings að nú væru þrenn úrslit möguleg; sigur, tap eða jafntefli. Eins og 15. leikur hans leiðir í ljós fór Spasskí aldrei „úr karakter". Skákin sem hér fer á eftir er þrungin stigmagnaðri spennu:

Riga 1965:

Paul Keres - Boris Spasskí

Kóngsindversk vörn

1.d4 Rf6 2. c4 g6 3. Rc3 Bg7 4. e4 d6 5. f4 c5 6. d5 0-0 7. Rf3 e6 8. Be2 exd5 9. cxd5 b5!?

Þessi óvænti leikur byggist á hugmyndinni 10. Bxb5 Rxe4 11. Rxe4 Da5+ o.s.frv. Í dag er talið traustara að leika 9.... Bg4 eða 9.... He8.

10. e5 dxe5 11. fxe5 Rg4 12. Bf4

Skarpara er 12. Bg5 með hugmyndinni 12.... f6 13. exf6 Bxf6 14. Dd2.

12.... Rd7 13. e6 fxe6 14. dxe6 Hxf4 15. Dd5!

Hótar 16. Dxa8 og 16. e7+.

15.... Kh8!?

Gefur hrókinn. Hann gat leikið 15.... Bb7 16. Dxb7 Rb6 og staðan má heita í jafnvægi. Miðað við stöðuna í einvíginu hefði þetta verið eðlilegra framhald.

16. Dxa8 Rb6 17. Dxa7 Bxe6

Hvítur er skiptamun yfir en léttu menn svarts standa allir vel. „Houdini" metur stöðuna jafna.

18. 0-0 Re3 19. Hf2 b4 20. Rb5

Afturábak hentaði ekki við þessar kringumstæður, 20. Rd1var samt traustara.

20....Hf7 21. Da5 Db8!

Rólegu leikirnir eru oft erfiðastir í flóknum stöðum.

22. He1 Bd5 23. Bf1 Rxf1 24. Hfxf1 Rc4! 25. Da6 Hf6! 26. Da4 Rxb2 27. Dc2 Dxb5 28. He7

Eða 28. Dxb2 Hxf3! og vinnur.

28.... Rd3 29. De2 c4 30. He8 Hf8 31. Hxf8 Bxf8 32. Rg5 Bc5 33. Kh1 Dd7 34. Dd2 De7 35. Rf3 De3

- og Keres gafst upp.

Helgi Ólafsson [e-mail]

----------------------------------------------

Skákþættir Morgunblaðsins eru birtir á Skák.is viku síðar en í sjálfu Morgunblaðinu.  

Grein þessi birtist í Sunnudagsmogganum, 2. desember

Skákþættir Morgunblaðsins

[Event "Riga ctm"] [Site "Riga"] [Date "1965.04.23"] [EventDate "?"] [Round "10"] [Result "0-1"] [White "Paul Keres"] [Black "Boris Spassky"] [ECO "E77"] [WhiteElo "?"] [BlackElo "?"] [PlyCount "70"] 1.d4 Nf6 2.c4 g6 3.Nc3 Bg7 4.e4 d6 5.f4 c5 6.d5 O-O 7.Nf3 e6 8.Be2 exd5 9.cxd5 b5 10.e5 dxe5 11.fxe5 Ng4 12.Bf4 Nd7 13.e6 fxe6 14.dxe6 Rxf4 15.Qd5 Kh8 16.Qxa8 Nb6 17.Qxa7 Bxe6 18.O-O Ne3 19.Rf2 b4 20.Nb5 Rf7 21.Qa5 Qb8 22.Re1 Bd5 23.Bf1 Nxf1 24.Rfxf1 Nc4 25.Qa6 Rf6 26.Qa4 Nxb2 27.Qc2 Qxb5 28.Re7 Nd3 29.Qe2 c4 30.Re8+ Rf8 31.Rxf8+ Bxf8 32.Ng5 Bc5+ 33.Kh1 Qd7 34.Qd2 Qe7 35.Nf3 Qe3 0-1