Fjölmenni á glæsilegri skákhátíð í Laugardalshöll

Hátt í þúsund manns hafa sótt viðburði á vegum skákhátíðar, sem stendur nú yfir í Laugardalshöll, í tilefni af því að fjörutíu ár eru liðin frá heimsmeistaraeinvígi Boris Spassky og Robert Fischer, sem fram fór í Reykjavík sumarið 1972.  Á málþingi, sem haldið var í tengslum við mótið, var rætt um að standa mætti betur að því að minna á einvígið og nýta það betur í þágu ferðaþjónustu, t.d. með varanlegri sýningu eða gerð minnismerkis.

Skákhátíðin hófst með málþingi þar sem fjallað var um einvígið frá ýmsum hliðum. Kjartan Magnússon, borgarfulltrúi og formaður undirbúningsnefndar skákhátíðarinnar, benti á að skákeinvígi Fischer og Spassky væri án efa frægasta skákkeppni allra tíma og því væri eðlilegt að tala um það sem einvígi aldarinnar. Hann sagði að fram komin gagnrýni um að nýta þyrfti betur þau tækifæri sem felast í því að borgin hafi hýst slíkan heimsviðburð, væri réttmæt. ,,Aðilar í ferðaþjónustu hafa t.d. bent á að fátt minni á heimsmeistaraeinvígið 1972 og að það muni tvímælalaust styrkja Reykjavík sem ferðamannaborg ef bætt verður úr því. Nú stendur yfir tímabundin sýning í Þjóðminjasafninu á munum, sem tengjast einvíginu. Rétt er að taka til skoðunar hugmyndir um að koma sýningunni fyrir á varanlegum stað, sem og hugmyndir um minnismerki. Öflugt skákstarf meðal yngstu kynslóðarinnar er þó eflaust besta minnismerki um einvígi aldarinnar sem völ er á," sagði Kjartan.

Katrín Jakobsdóttir, mennta- og menningarmálaráðherra, hrósaði starfi skákhreyfingarinnar og sagði á döfinni að skipa starfshóp á vegum ráðuneytisins til að fara yfir og meta skákkennslu í grunnskólum með það að markmiði að efla skákstarf enn frekar meðal yngstu kynslóðarinnar. ,,Við viljum útbreiða skákíþróttina enn frekar en með henni fá börn hugarró til einbeitingar nú á tímum mikils áreitis. Þá erum við tilbúin til samstarfs við Reykjavíkurborg og skákhreyfinguna um að gera sýninguna um heimsmeistaraeinvígið 1972 varanlega með einhverjum hætti," sagði Katrín.

Eric Green, staðgengill sendiherra Bandaríkjanna, fjallaði um mikilvægi einvígis aldarinnar með tilliti til Kalda stríðsins og stöðunnar í alþjóðamálum á áttunda áratugnum. Hann fjallaði einnig um persónuleika keppendanna og benti á að móðir Fischer hefði verið kommúnisti og virk í pólitísku starfi. Hún hefði síðan yfirgefið Fischer þegar hann var sextán ára. ,,Það hafði mikil áhrif á hann og hefur ef til vill mótað afstöðu hans til Sovétríkjanna. Það má á margan hátt segja að kalt stríð hafi geisað í fjölskyldu hans."

Andrei Melnikov, sendiráðsritari í rússneska sendiráðinu, fjallaði um samskipti keppendanna og þá hluti sem þeir áttu þrátt fyrir allt sameiginlega. Fischer vildi upphaflega tefla í Júgóslavíu enda naut hann mikilla vinsælda þar en Spassky fékk á endanum að ráða því að Ísland varð fyrir valinu. Tuttugu árum síðar tefldu þeir aftur í Júgóslavíu og í kjölfarið gat Fischer ekki snúið aftur til Bandaríkjanna. Það var því sama hvað Fischer langaði til að tefla í Belgrad, alltaf endaði hann á Íslandi," sagði Melnikov.

Melnikov benti einnig á að margar myndir hefðu birst af Fischer í rússneskum blöðum í tengslum við heimsmeistaraeinvígið og brátt hefði hárklipping Fischer orðið mjög vinsæl í Sovétríkjunum. ,,Algengt var að mæður kæmu með syni sína til rakarans og bæðu um að þeir fengju Fischer-klippingu," sagði Melnikov.

Friðrik Ólafsson stórmeistari sagði að heimsmeistaraeinvígið hefði verið ævintýri sem aldrei mætti gleymast. ,,Þarna er deig sem þarf að móta og gera meira úr," sagði Friðrik.

Friðrik hafði margvísleg kynni af báðum keppendum.  Rifjaði hann upp ýmsar sögur í tengslum við það en tók sérstaklega fram að hann hefði kosið að leiða hjá sér öll ágreiningsmál, sem kæmu upp á milli Fischer og Spassky í einvíginu.  

Helgi Ólafsson stórmeistari fjallaði um þau áhrif sem heimsmeistaraeinvígið hafði á skákíþróttina víða um heim. ,,Áhugi á skák jókst mjög í kjölfarið og víða varð skáksprenging," sagði Helgi.

Helgi sagðist oft hafa velt persónuleika Fischer fyrir sér og hvað hann hefði haft umfram aðra, sem gerði hann að heimsmeistara. Niðurstaðan væri sú að Fischer varð ,,harðhaus," afar harður í horn að taka og sást stundum ekki fyrir, eins og sumar persónur í Íslendingasögunum sem brá hvorki við sár né bana.

Helgi sagði að Íslendingar hefðu verið heppnir að fá heimsmeistaraeinvígið 1972 upp í hendurnar, margar tilviljanir hefðu þar komið saman. ,,Það er mikilvægt að við Íslendingar minnum á mikilvægi einvígisins og vinnum betur úr því á næstu árum," sagði Helgi.

Óttarr Ólafur Proppé, borgarfulltrúi og stjórnaformaður Skákakademíu Reykjavíkur, þakkaði fyrir gott málþing og sagði að þar hefði komið fram með skýrum hætti hve mikil áhrif það hefði haft á alþjóðamálin, skákíþróttina og Íslendinga sem unga og nýsjálfstæða þjóð á þessum tíma. Skákhátíðin væri ánægjuleg áminning um einvígið og hvatning til Reykjavíkurborgar og skákhreyfingarinnar að festa minningu þess og skáklíf í borginni enn frekar í sessi.

Að málþingi loknu hófst risaskákmót í Laugardalshöll þar sem um þrjú hundruð keppendur skráðu sig til leiks. Jón Gnarr, borgarstjóri, setti mótið með orðunum "Skák er töff". Tefldar voru sex umferðir að viðstöddum fjölda þátttakenda. Er talið að keppendur og gestir skákhátíðar hafi verið á milli 7-800 manns.  

Sigurvegarar flokkanna:

• 1.-2. bekkur: Joshua Davíðsson
• 3.-4. bekkur: Vignir Vatnar Stefánsson
• 5.-6. bekkur: Hilmir Freyr Heimisson
• 7.-10. bekkur: Oliver Aron Jóhannsson
• Heiðursflokkur: Jóhann Örn Sigurjónsson

Myndir væntanlegar síðar sem og nánari úrslit