Skákþáttur Morgunblaðsins: Þegar Guðmundur Pálmason vann Fuderer

Vefur sem greinarhöfundur lítur inná annað veifið og alþjóðaskáksambandið FIDE heldur úti ber nafnið www.olimpbase.org.

Þar er hægt að finna úrslit og skákir úr öllum helstu flokkakeppnum síðustu aldar. Nýjasta viðbótin á vefnum er umfjöllun um ólympíumót stúdenta en þau hófust snemma á sjötta áratugnum og runnu sitt skeið á enda undir lok þess áttunda.

Á fyrstu stúdentamótunum voru Friðrik Ólafsson, Guðmundur Pálmason, Ingvar Ásmundssson, Þórir Ólafsson og Jón Einarsson duglegastir að tefla fyrir Íslands hönd. Í umfjöllun um mótið 1956, sem fram fór í Uppsala í Svíþjóð, er þess getið að hinir geðþekku íslensku skákmenn hafi naumlega misst af sæti í A-úrslitum en engu að síður hafi Friðrik og Guðmundur verðlaun fyrir frammistöðu sína á 1. og 2. borði.

Svo skemmtileg þóttu þessi mót að Íslendingar, með þá Jón Böðvarsson og Bjarna Felixson í broddi fylkingar, sóttu um og héldu stúdentamótið árið 1957. Tveir framtíðarheimsmeistarar mættu til leiks í Sjómannaskólann í Reykjavík, Mikhael Tal og Boris Spasskí og aðrir þekktir skákmenn voru t.d. Bent Larsen og William Lombardy.

Guðmundur Pálmason, sem síðar varð einn kunnasti jarðvísindamaður okkar, tefldi aldrei mikið en hélt engu að síður furðu miklum styrkleika alla tíð. Á ferlinum gerði hann jafntefli við þrjá heimsmeistara: Euwe, Tal og Spasskí. Hann tók þátt í fjórum stúdentamótum og tefldi á 1. borði þegar Íslendingar náðu hvað bestum árangri, 6. sæti í Lyon 1955. Þar mætti hann heimsmeistaraefni Júgóslava, Andrija Fuderer, sem um það leyti var ein skærasta stjarna skákarinnar á alþjóðavettvangi. Þegar Fuderer lést á dögunum var hans minnst fyrir tilþrif sem minntu á Tal og snilldarskákir rifjaðar upp þar sem hann lék sér að því að vinna meistara á borð við Najdorf og Bronstein. Skákin í viðureign Íslendinga og Júgóslava í Lyon árið 1955 sýnir hversu öflugur Guðmundur var, áreynslulaus stíllinn minnir á Smyslov:

Guðmundur Pálmason - Andrija Fuderer

Hollensk vörn

1. d4 d5 2. c4 e6 3. Rc3 c6 4. e3 f5

„Grjótgarðurinn" var vinsæl byrjun á þessum árum.

5. Bd3 Rf6 6. Rf3 Bd6 7. O-O O-O 8. Dc2 Re4 9. Re5 Rd7 10. f3 Bxe5 11. dxe5 Rec5 12. f4 Rxd3 13. Dxd3 b6 14. b4! a5 15. b5 Rc5 16. Dd4 cxb5 17. cxb5 Hf7 18. Ba3 Hc7 19. Hfc1 Bd7 20. Bxc5 Hxc5 21. a4!

Teflir upp á að halda biskupinum frá, þekktum vandræðagrip í hollensku vörninni . Riddarinn er betri þar sem hann hefur aðgang að d4-reitnum.

21. ... Hc4 22. Dd1 Hac8 23. Re2! De7 24. Hxc4 Hxc4 25. Hc1 He4 26. Rg3!

-Sjá stöðumynd-

26. ... Hb4

Af hverju hirti Fuderer ekki e3 peðið? Sennilega út af eftirfarandi afbrigði: sér: 27. Dd4! Da3 28. Hc7! Be8 og nú 29. Dxb6! ( betra en 29. Rxf5 exf5 30. e6 He1+31. Kf2 Da1! 32. Hxg7 Kh8 og svartur sleppur ) Kf8 30. Dd6+! Dxd6 31. exd6 og svartur ræður ekki við d6-peðið.

27. Hc7 Dd8 28. Hc3 Be8 29. h3!

Góður fyrirbyggjandi leikur.

29. ... g5 30. Re2 Bf7 31. Dc2 Kg7 32. Hc8 De7 33. Hc7 Hb2 34. Dc6 Dc5

34. .... Dd8 stoðaði lítt. Eftir 35. Rd4! getur svartur enga björg sér veitt.

35. Dd7! Dxc7 36. Dxc7 Hxe2 37. Dxb6 g4 38. Kh2 h5 39. h4 Ha2 40. Dxa5 Ha3

- og Fuderer gafst upp.

Helgi Ólafsson [e-mail]

-------------------------------------------

Skákþættur Morgunblaðsins eru birtir á Skák.is viku síðar en í sjálfu Morgunblaðinu.  

Grein þessi birtist í Sunnudagsmogganum, 11. desember 2011.

Skákþættir Morgunblaðsins

[Event "2nd StudWTCh final"] [Site "Lyon FRA"] [Date "1955.05.??"] [Round "7"] [White "Palmason, Gudmundur ISL"] [Black "Fuderer, Andrija YUG"] [Result "1-0"] [ECO "A84"] [EventDate "1954.05.06"] [PlyCount "80"] 1.d4 d5 2.c4 e6 3.Nc3 c6 4.e3 f5 5.Bd3 Nf6 6.Nf3 Bd6 7.O-O O-O 8.Qc2 Ne4 9.Ne5 Nd7 10.f3 Bxe5 11.dxe5 Nec5 12.f4 Nxd3 13.Qxd3 b6 14.b4 a5 15.b5 Nc5 16.Qd4 cxb5 17.cxb5 Rf7 18.Ba3 Rc7 19.Rfc1 Bd7 20.Bxc5 Rxc5 21.a4 Rc4 22. Qd1 Rac8 23.Ne2 Qe7 24.Rxc4 Rxc4 25.Rc1 Re4 26.Ng3 Rb4 27.Rc7 Qd8 28.Rc3 Be8 29.h3 g5 30.Ne2 Bf7 31.Qc2 Kg7 32.Rc8 Qe7 33.Rc7 Rb2 34.Qc6 Qc5 35.Qd7 Qxc7 36.Qxc7 Rxe2 37.Qxb6 g4 38.Kh2 h5 39.h4 Ra2 40.Qxa5 Ra3 1-0