Skákþáttur Morgunblaðsins: 100 árstíð Mikhails Botvinniks

Við vorum staddir þrír Íslendingar á útsláttarmótinu í Hollandi haustið 1994 þegar „skáksagan" gekk skyndilega fram á okkur. Mikhael Botvinnik var orðinn æði sjóndapur en þarna var hann leiddur áfram af vingjarnlegum risa, Vasilí Smyslov. Þeir voru heiðursgestir mótsins. Nú er þess víða minnst að hinn 17. ágúst sl. voru hundrað ár frá fæðingu Mikhails Botvinnik. Hann varð heimsmeistari árið 1948, tveim árum eftir fráfall Alexanders Aljékín. Eftir það tefldi hann átta heimsmeistaraeinvígi og hélt titlinum með stuttum hléum til ársins 1963. Botvinnik vakti fyrst athygli þegar hann lagði heimsmeistarann Capablanca í fjöltefli árið 1925. Frami hans varð skjótur eftir það og náði ákveðnum hátindi með sigri ásamt Capablanca á stórmótinu í Nottingham árið 1936. Árið 1939 hafði náðst samkomulag um einvígi Botvinniks við heimsmeistarann Aljékín en stríðið gerði út um þau áform. Árið 1946 skoraði Botvinnik Aljékín aftur á hólm en heimsmeistarinn, sem hafðist við í Portúgal heilsulaus, fjárvana og niðurlægður, fannst skömmu síðar látinn á hótelherbergi í smábænum Estoril.

Botvinnik þótti afar skipulagður maður. Meðfram skákinni starfaði hann sem rafmagnsverkfræðingur og þróaði m.a. hugbúnað fyrir skáktölvu. Hann lagði upp æfingaáætlun fyrir skákmenn sem hafði mikil áhrif. Þar var m.a. gert ráð fyrir allt að 8 klst. skákrannsóknum á dag, mikilli líkamsrækt og algerri afneitun lífsins lystisemda. Skákþjálfara sína, Model og Ragozin, lét hann stundum hringsóla í kringum vinnuborð sitt eða spúa frá sér tóbaksreyk svo hann gæti vanist óvæntum truflunum.

Með sanni hefur Botvinnik verið talinn fulltrúi fyrir þá tortryggni sem gegnsýrði sovéskt þjóðlíf og hann var oft grunaður um að beita áhrifum sínum til að ná fram hagfelldri niðurstöðu. En stundum kom hann á óvart. Hann neitaði að skrifa upp á plagg til fordæmingar á því er Viktor Kortsnoj „tók stökkið yfir" sumarið 1976 og virtist fylgja sannfæringu sinni í flestum málum.

Skákir Botvinniks á 1. borði ólympíumóta vöktu alltaf mikla athygli. Þegar Botvinnik tefldi við Fischer í Varna 1962 tókst Bobby að finna glufu i gömlum Botvinnik-rannsóknum og fékk unnið tafl.

„Karlinn var orðinn svo lúpulegur," skrifaði Bobby til vinar síns, „að engum hefði komið á óvart þó hann hefði verið fluttur á sjúkrabörum af skákstað. Þegar jafnteflisstöðunni var hinsvegar náð spígsporaði hann bísperrtur um sviðið með reistan makkann," bætti hann við.

Miguel Najdorf reið sjaldnast feitum hesti frá viðureignum sínum við „Bóta",sbr. eftirfarandi skák sem tefld var á ólympíumótinu í Amsterdam 1954:

Mikhail Botvinnik - Miguel Najdorf

Kóngsindversk vörn

1. d4 Rf6 2. c4 g6 3. g3 Bg7 4. Bg2 O-O 5. Rc3 c5 6. Rf3 Rc6 7. O-O d6 8. e3 Bf5 9. b3 Dc8 10. Bb2 Re4 11. Hc1 Rxc3 12. Bxc3 Be4 13. d5 Bxc3 14. Hxc3 Rd8 15. Rd2 Bxg2 16. Kxg2 f5 17. f4 e6 18. e4 exd5 19. cxd5 Rf7 20. He1 He8 21. Hce3 Dd7 22. Df3 Had8 23. a4 b6 24. exf5 Hxe3 25. Hxe3 Dxf5 26. g4 Dc2 27. He2 Hf8 28. Re4 Dd1

( STÖÐUMYND )

29. Rf6+ Kg7 30. g5 Hc8 31. He3 Dxf3 32. Kxf3 h6 33. h4 hxg5 34. hxg5 a6 35. He7 Hb8 36. Ha7 b5 37. Hxa6 bxa4 38. bxa4 Hc8 39. a5 Kf8 40. Hc6 Ha8 41. a6

- og Najdorf gafst upp

Helgi Ólafsson | [e-mail]

-------------------------------

Skákþættir Morgunblaðsins eru birtir á Skák.is u.þ.b. viku síðar en í blaðinu sjálfu.  

Grein þessi birtist í Sunnudagsmogganum 28. ágúst 2011.

Skákþættir Morgunblaðsins

[Event "Netherlands"] [Site "Olympiad, Amsterdam"] [Date "1954.??.??"] [EventDate "?"] [Round "?"] [Result "1-0"] [White "Mikhail Botvinnik"] [Black "Miguel Najdorf"] [ECO "A39"] [WhiteElo "?"] [BlackElo "?"] [PlyCount "81"] 1.d4 Nf6 2.c4 g6 3.g3 Bg7 4.Bg2 O-O 5.Nc3 c5 6.Nf3 Nc6 7.O-O d6 8.e3 Bf5 9.b3 Qc8 10.Bb2 Ne4 11.Rc1 Nxc3 12.Bxc3 Be4 13.d5 Bxc3 14.Rxc3 Nd8 15.Nd2 Bxg2 16.Kxg2 f5 17.f4 e6 18.e4 exd5 19.cxd5 Nf7 20.Re1 Re8 21.Rce3 Qd7 22.Qf3 Rad8 23.a4 b6 24.exf5 Rxe3 25.Rxe3 Qxf5 26.g4 Qc2 27.Re2 Rf8 28.Ne4 Qd1 29.Nf6+ Kg7 30.g5 Rc8 31.Re3 Qxf3+ 32.Kxf3 h6 33.h4 hxg5 34.hxg5 a6 35.Re7 Rb8 36.Ra7 b5 37.Rxa6 bxa4 38.bxa4 Rc8 39.a5 Kf8 40.Rc6 Ra8 41.a6 1-0