Málþing í Skálholti: Eru taflmennirnir frá Ljóðhúsum (Lewis) ekki íslensk listasmíð?

Þann 19. ágúst nk. verður haldið alþjóðlegt MÁLÞING Í SKÁLHOLTI um mögulegan uppruna hinna fornu sögualdar-taflmanna sem kenndir hafa verið við Lewis - í Suðureyjum.

Þessir merkilegu skák- og listmunir, gerðir lok 12 aldar, fundust 1831 grafnir í sand í Úig (Vík) á eyjunni Lewis eða Ljóðhúsum, eins og eyjan er jafnan nefnd í fornum íslenskum heimildum. Þeir eru sagðir norskir uppruna og eru taldir meðal 5 merkustu muna og gersema í eigu The British Museum og Skoska þjóðminjasafnsins þar sem nokkrir þeirra 11 af  93 taflmönnum eru varðveittir. 

Eins og kunnugt er hefur Guðmundur G. Þórarinsson, verkfræðingur, sett fram afar áhugaverða kenningu, sem mikla athygli hefur vakið,  um að þessir  sögulegu  taflmenn séu að öllum líkindum íslenskir að uppruna. Skornir út úr rostungstönnum í Skálholti í lok 11 aldar, mögulega af  Margréti hinni högu, Þorsteini Skrínsmið og fleirum undir handleiðslu Páls Jónssonar biskups.

Í ár er 800 ára árstíð Páls Jónssonar, biskups (1155-1211) en steinkista hans fannst við uppgröft í Skálholti 21. ágúst 1954 og er málþingið haldið af því tilefni.  Páll Jónsson var biskup í Skálholti 1195-1211.  Hann var sonur Jóns Loftssonar í Odda og Ragnheiðar systur Þorláks helga Þórhallssonar og eftirmaður hans á bisupsstóli. Þeir frændur voru af norski konungsætt, amma þeirra var dóttir Magnúsar konungs berfætta.  

Svipmót Lewis taflmannanna bendir til þess að þeir séu af íslenskum uppruna, hrókarnir í berserkslíki og riddarinn á smáhesti og ekki hvað síst biskupinn, sem þar kemur til tafls í fyrsta sinn á skákborðinu svo vitað sé, sem bendir til þess að þeir séu gerðir á biskupsstóli.  Auk þess sem bæði söguleg og málfræðileg rök og ýmsar vísbendingar benda til þess að þeir séu gerðir á Íslandi.   Þá hefur nýlegur fornleifafundur taflmanns frá 12 öld á Siglunesi hleypt nýjum stoðum undir íslensku kenninguna.

Á málþinginu munu þeir dr. James Robinson,  safnvörður frá Breska þjóðminjasafninu og dr. David H. Caldwell frá því Skoska,  flytja erindi um líklegan uppruna taflmannanna.  Þeir en báðir höfundar nýlegra fræðirita um þá  „The Lewis Chessmen" (2004) og  „The Lewis Chessmen Unmasked" (2010) Auk Guðmundar G. Þórarinssonar munu þeir Þór Magnússon, fyrrv. þjóðminjavörður, Skúli Sæland sagnfræðingur og  dr. Kristinn Ólason, rektor flytja erindi. Þá verða pallborðsumræður í lokin.

Málþingið fer fram á ensku og er öllum opið meðan húsrúm leyfir.  Það hefst með setningarathöfn og tónlist í Skálholtskirkju kl. 10 árdegis  föstudaginn 19. ágúst nk. og stendur daglangt með hádegishléi.

Ráðstefnugjald er kr. 4.500 og innifelur hádegisverð og síðdegiskaffi.  Að málþinginu loknu verður efnt til "Miðaldarkvöldverðar", sem hefst kl. 17.30 með fordrykk.    Boðið verður upp á  3ja rétta máltíð af hlaðborði með hinum ágætasta miði á aðeins kr. 6.200   Gisting: Þeir málþingsgestir sem vilja yfirnátta fram á laugardag býðst gisting í 2ja mannaherbergi með baði á kr. 8.500x2, en á  kr. 11.000  í  einsmannsherbergi. Morgunverður er innifalinn.

Skráning er á slóðinni  http://www.skalholt.is/2011/05/20/malthing-um-taflmennina-fra-ljodhusum-19-agust-nk/ eða í síma: 486 8870

Undirbúnings- og skipulagsnefnd:  Dr. Kristinn Ólason;  Einar S. Einarsson;  Guðmundur G. Þórarinsson;  Guðni Ágústsson og  Sr. Gunnþór Ingason.  Nánari upplýsingar á:    www.leit.is/lewis  og www.skalholt.is. Netfang: [e-mail].

Myndaalbúm