Skákþáttur Morgunblaðsins: Aljékín og efniviður Manntafls

Nokkur fengur fannst greinarhöfundi að því á sínum tíma að rekast á viðureign sem rakin er í sögunni Manntafl eftir Stefan Zweig. Lýsingin á viðureign nokkurra farþega með hinn dularfulla hr. B í broddi fylkingar við heimsmeistarann Czentovic undir þiljum á skipsferð til Suður-Ameríku er snilld. Að höfundur skuli hafi valið skák sem Aljékín tefldi árið 1922 sem efnivið opnar þá spurningu hvort Ajékín hafi lagt höfundi meira eitthvað meira til en þessa viðureign. Líkt og Zweig hraktist Aljékín undan báðum heimsstríðunum, upplifði októberbyltinguna 1917 og valdatöku bolsévika:

1892: Alexander Aljékín fæðist í Moskvu. Foreldrar af aðalsættum.

1916: Særist í bardögum fyrri heimsstyrjaldar. „Blindskákir" við hermenn gera spítaladvölina léttbærari

1919: Handtekinn sem njósnari hvítliða og bíður þess að vera tekinn af lífi í fangelsi Che-Ka í Odessa. Hermálaráðherrann Leon Trotsky þyrmir lífi hans.

1921: Flyst til Frakklands.

1928: Lýstur óvinur Sovétríkjanna af Krylenko forseta sovéska skáksambandsins.

1939: Staddur á Ólympíuskákmótinu í Buenos Aires þegar seinni heimsstyrjöldin brýst út.

1941: Greinar fullar fjandskapar við gyðinga birtast undir nafni hans í dagblaðinu Pariser Zeitung. Aljékín neitar síðar að hafa skrifað greinarnar.

1943: Verður viðskila við fjórðu eiginkonu sína.

1946: Stutt eftir að hafa móttekið einvígisáskorun frá Mikhail Botvinnik finnst Aljékín látinn við grunsamlegar aðstæður á hótelherbergi í strandbænum Estoril í Portúgal.

Viðureign Aljékín og Bogoljubow sem rímar skemmtilega við söguþráð Manntafls:

Pistyan 1922:

Aljékín - Bogolijubow

Spænskur leikur

1. e4 e5 2. Rf3 Rc6 3. Bb5 a6 4. Ba4 Rf6 5. O-O Be7 6. Rc3 b5 7. Bb3 d6 8. a4 b4 9. Rd5 Ra5 10. Ba2 Rxd5 11. Bxd5 c6 12. Ba2 c5 13. c3 Hb8 14. Bd5 O-O 15. d4 exd4 16. cxd4 c4 17. Be3 Be6 18. Bxe6 fxe6 19. d5 e5 20. Hc1 Dd7 21. Rg5 Bxg5 22. Bxg5 Hbc8 23. De2 h6 24. Bh4 Hf7 25. Bg3 Dxa4 26. f4 exf4 27. Bxf4 Db5 28. Bxh6 c3 29. Dg4 Dd7 30. Dxd7 Hxd7 31. bxc3 bxc3 32. Bd2 Hdc7 33. Bf4 Rb3 34. Bxd6 Hf7 35. Hxf7 Rxc1 36. Hf1 Rd3 37. Ba3 c2 38. d6

„En þegar McConnor snerti peðið til þess að ýta því upp á efsta reit, var gripið í handlegginn á honum, og við heyrðum rödd, sem hvíslaði lágt en ákaft: „Í guðs bænum! Ekki gera þetta!...Er þér komið upp drottningu, drepur hann hana samstundis með biskupnum á c1 og þér drepið aftur með riddaranum. En þá kemst hann með frípeð sitt á d7.... Þetta er næstum alveg taflstaðan sem Aljékín náði fyrstur manna í skákinni við Bogoljubow á stórmeistaramótinu í Pistyan árið 1922" .... Eigum við þá að fara með kónginn á g8 á h7? Já, já. Um að geta að hörfa. McConnor hlýddi og við slógum í glasið" *

38. ... Kh7

Czentovic kom hægt og bítandi að borðinu eins og hans var vandi og leit sem snöggvast á mótleik okkar. Síðan lék hann peðinu á kóngsvæng, nákvæmlega eins og hinn ókenndi bjargvættur okkar hafði sagt fyrir."

39. h4

„Fram með hrókinn, fram með hrókinn, c8 á c4 og þá verður hann að valda peðið„

39. ... Hc4! 40. e5 Rxe5 41. Bb2 Hc8 42. Hc1 Rd7 43. Kf2 Kg6 44. Ke3 Hc6 45. Bd4 Rf6 46. Kd3 Hxd6 47. Hxc2 - Jafntefli.

* Úr Manntafli eftir Stefan Zweig

- þýð. Þórarinn Guðnason.

Helgi Ólafsson | [e-mail]

Skákþættir Morgunblaðsins eru birtir á Skák.is u.þ.b. viku síðar en í blaðinu sjálfu.  

Grein þessi birtist í Sunnudagsmogganum, 29. maí 2011.

Skákþættir Morgunblaðsins

[Event "Bad Pistyan it, CZE"] [Site "Bad Pistyan it, CZE"] [Date "1922.??.??"] [EventDate "?"] [Round "15"] [Result "1/2-1/2"] [White "Alexander Alekhine"] [Black "Efim Bogoljubov"] [ECO "C84"] [WhiteElo "?"] [BlackElo "?"] [PlyCount "93"] 1. e4 e5 2. Nf3 Nc6 3. Bb5 a6 4. Ba4 Nf6 5. O-O Be7 6. Nc3 b5 7. Bb3 d6 8. a4 b4 9. Nd5 Na5 10. Ba2 Nxd5 11. Bxd5 c6 12. Ba2 c5 13. c3 Rb8 14. Bd5 O-O 15. d4 exd4 16. cxd4 c4 17. Be3 Be6 18. Bxe6 fxe6 19. d5 e5 20. Rc1 Qd7 21. Ng5 Bxg5 22. Bxg5 Rbc8 23. Qe2 h6 24. Bh4 Rf7 25. Bg3 Qxa4 26. f4 exf4 27. Bxf4 Qb5 28. Bxh6 c3 29. Qg4 Qd7 30. Qxd7 Rxd7 31. bxc3 bxc3 32. Bd2 Rdc7 33. Bf4 Nb3 34. Bxd6 Rf7 35. Rxf7 Nxc1 36. Rf1 Nd3 37. Ba3 c2 38. d6 Kh7 39. h4 Rc4 40. e5 Nxe5 41. Bb2 Rc8 42. Rc1 Nd7 43. Kf2 Kg6 44. Ke3 Rc6 45. Bd4 Nf6 46. Kd3 Rxd6 47. Rxc2 1/2-1/2