Skákþættir Morgunblaðsins: Keppnismenn og tapskákir

Miklir keppnismenn eiga það flestir sameiginlegt að þeim leiðist að tapa. Sumir þola alls ekki að tapa. Þó eru þeir meðvitaðir um það að næsta tap bíður bak við hornið. Kasparov orðaði það svo: „Þegar ég tapa þá dey ég svolítið." Í skákum hans var oft mikið undir, jafnvel heimsmeistaratitillinn. Sem betur fer eru þeir margir sem tefla eingöngu fyrir ánægjuna. Þegar maður fylgist með áhugamönnum, t.d. í KR-klúbbnum vestur í bæ, skín ánægjan úr hverju andliti. Í góðsemi vega menn þar hver annan.

Fyrir keppnismennina miklu eru stuttar tapskákir verstar. Og það þykir hrein og klár skömm að tapa á innan við 20 leikjum. Kasparov tapaði fyrir „Dimmblárri", tölvu IBM, í aðeins 19 leikjum í lokaskák einvígisins 1997. Karpov tapaði 21. skák í einvígisins við Kortsnoj árið 1974 einnig í aðeins 19 leikjum. Tap hans fyrir Larry Christiansen árið 1993 var þó enn styttra, 12 leikir. Slík töp koma oft eftir einhvern rugling í byrjun tafls, en stundum geta ástæðurnar verið aðrar. Í tilviki Kasparovs virtist hann ekki trúa því að „Dimmblá" myndi tefla afbrigði sem gerði ráð fyrir mannsfórn i byrjun tafls.

Stysta tapskák Bobby Fischers var gegn Wolfgang Unzicker í Buenos Aires 1960, 22 leikir. Á þeim árum lagði Bobby í vana sinn að handleika taflmennina sem horfnir voru af borðinu. Alveg óvart tók hann að gæla við peð sem stóð á h7 og sannarlega var inni á taflborðinu. Reglum samkvæmt varð hann að leika peðinu - alslæmur leikur og hann tapaði án þess að fá rönd við reist.

Árið 1971 barst sú ótrúlega frétt að gamli heimsmeistarinn Tigran Petrosjan hefði unnið Hollendinginn Hans Ree í aðeins átta leikjum. Stystu tapskák sem um getur - sex leikir - á enginn annar en heimsmeistarinn Anand sem fylgdi gagnrýnislaust uppástungu úr virtu fræðiriti gegn Kólumbíumanninum Zapata í Biel frá árinu 1988. Leikir féllu þannig:

1. e4 e5 2. Rf3 Rf6 3. Rxe5 d6 4. Rf3 Rxe4 5. Rc3 Bf5 6. De2

- og þar sem 6. ... De7 er svarað með 7. Rd5! sem vinnur gafst Anand upp.

Ekki eru þó allar stuttar tapskákir „slys". Kannski náði Boris Spasskí hæstum hæðum sem heimsmeistari þegar hann hristi fram úr erminni kynngimagnaðan leik gegn Bent Larsen á 1. borði í keppninni Sovétríkin - Heimurinn í Belgrad 1970:

Sjá stöðumynd 1.

Larsen - Spasskí

14. ... Hh1!! 15. Hxh1 g2 16. Hf1 Dh4+ 17. Kd1 gxf1(D)+ - og Larsen gafst upp.

Í hinni árlegu keppni „Æskan" gegn „Reynslunni" sem lauk í Amsterdam þann 20. ágúst með sigri Æskunnar, 26:24, mátti Van Wely lúta í lægra haldi fyrir „náunganum sem lék drottningunni til h5 í öðrum leik" - Hikaru Nakamura. Van Wely, sem á það til að vera óttalegur klaufi, fór leið sem hann hafði nokkru áður varað við í skýringum! En við skákborðið þennan dag gleymdi hann því fræðilega framlagi, að ekki má leika 12. ... Rd7. Eftir þvingaða atburðarás kom rothöggið í 17. leik - eins og hann hafði sagt fyrir um:

Hiaku Nakamura - Van Wely

Sikileyjavörn

1. e4 c5 2. Rf3 d6 3. d4 cxd4 4. Rxd4 Rf6 5. Rc3 a6 6. Bg5 Rbd7 7. f4 Db6 8. Dd2 Dxb2 9. Hb1 Da3 10. Bxf6 Bxf6 11. e5 dxe5 12. fxe5 Rd7 13. Rd5 Dc5 14. Rb3 Dc6 15. Ra5 Dc5 16. Rxb7 Dc6

Sjá stöðumynd 2.

17. Hb6

- og Van Wely gafst upp því 17. ... Rxb6 er svarað með 18 Rf6+! og 19. Dd8 mát.

Helgi Ólafsson | [e-mail]

Skákþættir Morgunblaðsins eru birtir á Skák.is u.þ.b. viku síðar en í blaðinu sjálfu.  

Grein þessi birtist í sunnudagsmogganum, 29. ágúst 2010.

Skákþættir Morgunblaðsins

[Event "Beograd"] [Site "Beograd"] [Date "1970.??.??"] [EventDate "?"] [Round "?"] [Result "0-1"] [White "Bent Larsen"] [Black "Boris Spassky"] [ECO "A01"] [WhiteElo "?"] [BlackElo "?"] [PlyCount "34"] 1. b3 e5 2. Bb2 Nc6 3. c4 Nf6 4. Nf3 e4 5. Nd4 Bc5 6. Nxc6 dxc6 7. e3 Bf5 8. Qc2 Qe7 9. Be2 O-O-O 10. f4 Ng4 11. g3 h5 12. h3 h4 13. hxg4 hxg3 14. Rg1 Rh1 15. Rxh1 g2 16. Rf1 Qh4+ 17. Kd1 gxf1=Q+ 0-1

[Event "Rising Stars vs Experience"] [Site "Amsterdam NED"] [Date "2010.08.19"] [EventDate "2010.08.12"] [Round "7"] [Result "1-0"] [White "Hi Nakamura"] [Black "Van Wely,L"] [ECO "B94"] [WhiteElo "2729"] [BlackElo "2677"] [PlyCount "34"] 1. e4 c5 2. Nf3 d6 3. d4 cxd4 4. Nxd4 Nf6 5. Nc3 a6 6. Bg5 Nbd7 7. f4 Qb6 8. Qd2 Qxb2 9. Rb1 Qa3 10. Bxf6 Nxf6 11. e5 dxe5 12. fxe5 Nd7 13. Nd5 Qc5 14. Nb3 Qc6 15. Na5 Qc5 16. Nxb7 Qc6 17. Rb6 1-0

[Event "IBM Man-Machine, New York USA"] [Site "06"] [Date "1997.??.??"] [EventDate "?"] [Round "?"] [Result "1-0"] [White "Deep Blue (Computer)"] [Black "Garry Kasparov"] [ECO "B17"] [WhiteElo "?"] [BlackElo "?"] [PlyCount "37"] 1.e4 c6 2.d4 d5 3.Nc3 dxe4 4.Nxe4 Nd7 5.Ng5 Ngf6 6.Bd3 e6 7.N1f3 h6 8.Nxe6 Qe7 9.O-O fxe6 10.Bg6+ Kd8 11.Bf4 b5 12.a4 Bb7 13.Re1 Nd5 14.Bg3 Kc8 15.axb5 cxb5 16.Qd3 Bc6 17.Bf5 exf5 18.Rxe7 Bxe7 19.c4 1-0

[Event "Moscow cf ;CAND"] [Site "Moscow cf ;CAND"] [Date "1974.??.??"] [EventDate "?"] [Round "21"] [Result "1-0"] [White "Viktor Korchnoi"] [Black "Anatoli Karpov"] [ECO "E17"] [WhiteElo "?"] [BlackElo "?"] [PlyCount "37"] 1. d4 Nf6 2. Nf3 e6 3. g3 b6 4. Bg2 Bb7 5. c4 Be7 6. Nc3 O-O 7. Qc2 c5 8. d5 exd5 9. Ng5 Nc6 10. Nxd5 g6 11. Qd2 Nxd5 12. Bxd5 Rb8 13. Nxh7 Re8 14. Qh6 Ne5 15. Ng5 Bxg5 16. Bxg5 Qxg5 17. Qxg5 Bxd5 18. O-O Bxc4 19. f4 1-0

[Event "02, Wijk m ;CBM 34"] [Site "02, Wijk m ;CBM 34"] [Date "1993.??.??"] [EventDate "?"] [Round "1"] [Result "1-0"] [White "Larry Christiansen"] [Black "Anatoli Karpov"] [ECO "E11"] [WhiteElo "?"] [BlackElo "?"] [PlyCount "23"] 1. d4 Nf6 2. c4 e6 3. Nf3 b6 4. a3 Ba6 5. Qc2 Bb7 6. Nc3 c5 7. e4 cxd4 8. Nxd4 Nc6 9. Nxc6 Bxc6 10. Bf4 Nh5 11. Be3 Bd6 12. Qd1 1-0

[Event "Wijk aan Zee (Netherlands)"] [Site "Wijk aan Zee (Netherlands)"] [Date "1971.??.??"] [EventDate "?"] [Round "12"] [Result "1-0"] [White "Petrosian"] [Black "Hans Ree"] [ECO "A29"] [WhiteElo "?"] [BlackElo "?"] [PlyCount "15"] 1. c4 e5 2. Nc3 Nf6 3. Nf3 Nc6 4. g3 Bb4 5. Nd5 Nxd5 6. cxd5 e4 7. dxc6 exf3 8. Qb3 1-0

[Event "Biel"] [Site "Biel"] [Date "1988.??.??"] [EventDate "?"] [Round "9"] [Result "1-0"] [White "Alonso Zapata"] [Black "Viswanathan Anand"] [ECO "C42"] [WhiteElo "?"] [BlackElo "?"] [PlyCount "11"] 1.e4 e5 2.Nf3 Nf6 3.Nxe5 d6 4.Nf3 Nxe4 5.Nc3 Bf5 6.Qe2 1-0

[Event "Buenos Aires"] [Site "Buenos Aires"] [Date "1960.07.07"] [Round "11"] [White "Unzicker, Wolfgang"] [Black "Fischer, Robert James"] [Result "1-0"] [ECO "B98"] [PlyCount "43"] [EventDate "1960.06.23"] [EventType "tourn"] [EventRounds "19"] [EventCountry "ARG"] [Source "ChessBase"] 1. e4 c5 2. Nf3 d6 3. d4 cxd4 4. Nxd4 Nf6 5. Nc3 a6 6. Bg5 e6 7. f4 Be7 8. Qf3 Qc7 9. O-O-O O-O 10. Bd3 Nc6 11. Nxc6 bxc6 12. Qg3 h5 13. e5 dxe5 14. fxe5 Ng4 15. Bxe7 Qxe7 16. Ne4 Qc7 17. h3 Nxe5 18. Nf6+ Kh8 19. Qg5 Nxd3+ 20. Rxd3 gxf6 21. Qxh5+ Kg7 22. Qg4+ 1-0