Skákþáttur Morgunblaðsins: Afmælismót Friðriks Ólafssonar haldið í Djúpavík

Fyrr á þessu ári, nánar tiltekið hinn 26. janúar sl., varð fyrsti íslenski stórmeistarinn Friðrik Ólafsson 75 ára. Af því tilefni mun Hrókurinn efna til afmælishátíðar sem fram fer í Djúpavík og Norðurfirði í Árneshreppi um næstu helgi. Aðalmótið fer fram laugardaginn 19. júní í gömlu síldarverksmiðjunni í Djúpavík. Heiðursgestur er afmælisbarnið sjálft Friðrik Ólafsson en búist er við þátttöku fjölmargra öflugra skákmanna.

Baldur Möller Norðurlandameistari 1948 og 1950 lét þau orð eitt sinn falla að líta mætti á Friðrik sem brúna milli gamla tímans og hins nýja. Friðrik haslaði sér ótrauður völl á alþjóðavettvangi snemma á sjötta ártug síðustu aldar og vann hvert afrekið á fætur öðru. Tilþrifin á millisvæðamótinu í Portoroz 1958 þar sem Friðrik komst í hóp áskorenda eru enn í minnum höfð. „Friðriks-kynslóðin,“ eins og hún var samansett í hugum manna hér á landi kom þar fram að hluta með Tal fremstan í flokki, Petrosjan, Fischer, Gligoric og Larsen.

Meðal Íslenskra skákmanna voru aðeins Ingi R. Jóhannsson og mörgum árum síðar Guðmundur Sigurjónsson sem áttu einhverja möguleika gegn Friðriki á sjötta og sjöunda áratug síðustu aldar.

Sá danski, Bent Jörgen Larsen var með honum alla leið, allt frá því að þeir hittust fyrst á heimsmeistaramóti unglinga í Birmingham 1951. Á meira en 40 ára tímabili tefldu þeir 30 kappskákir. Sú síðasta var háð á 60 afmælismóti Friðriks í Þjóðarbókhlöðunni 1995. Bent vann og komst þá loks yfir, 15½ : 14½. Framan af á ferli þeirra var Friðrik greinilega fremri þó að hann hefði tapað einvíginu um Norðurlandameistaratitilinn 1956. Merkilegt er tímabil frá einvíginu '56 til viðureignar þeirra á Ólympíumótinu í Havana 1966 er þeir tefla 14 skákir og allar vinnast á svart.

Ég hygg að töfrar Friðriks hafi ekki síst legið í þeirri ógnarspennu sem hann náði að byggja upp í skákum sínum. Ókunnugum virtist hann stundum sólunda tíma sínum í furðulegustu atriði; aðrar skákir voru komnar vel af stað en Friðrik kannski að hugsa fyrsta leikinn. Kringum þetta spannst mikil umræða meðal hinna staðföstu fylgismanna Friðriks: Bergur Pálsson, Magnús Sigurjónsson og Jakob Hafstein svo nokkrir séu nefndir voru yfirleitt mættir og fögnuðu með Friðriki þegar vel gekk og það var oft.

Þegar Friðrik var kosinn forseti FIDE 1978 urðu ákveðin þáttaskil hjá honum hvað taflmennskuna varðaði. Fyrr á árinu höfðu áhorfendur flykkst í Kristalsal Hótel Loftleiða til að fylgjast með honum á Reykjavíkurskákmótinu. Þar laust þeim Bent Larsen enn og aftur saman og niðurstaðan varð einn frækilegasti sigur Friðriks yfir hinum glaðbeitta andstæðingi sínum:

8. Reykjavíkurskákmótið 1978:

Friðrik Ólafsson – Bent Larsen

Aljékíns-vörn

1. e4 Rf6 2. e5 Rd5 3. d4 d6 4. Rf3 g6 5. Bc4 Rb6 6. Bb3 Bg7 7. Rg5 d5 8. 0-0 Rc6 9. c3 Bf5

Hér var sennilega best að leik 9....f6 t.d. 10. exf6 exf6 11. He1+ Kf8 o.s.frv.

10. g4 Bxb1 11. Df3 0-0 12. Hxb1 Dd7

Hér og í næsta leik þráast Larsen við að reka riddarann af höndum sér með 12. ... h6.

13. Bc2 Rd8 14. Dh3 h6 15. f4!

Of seinn!

15....hxg5 16. f5 Re6 17. fxe6 dxe6 18. Bxg5 c5 19. Kh1 cxd4 20. cxd4 Hfc8

( STÖÐUMYND )

21. Bf5! gxf5 22. gxf5 Dc6 23. Hg1! Dc2 24. Hbe1 Kf8 25. f6

– og Larsen gafst upp enda stutt í mátið.

Helgi Ólafsson | [e-mail]

Skákþættir Morgunblaðsins eru birtir á Skák.is u.þ.b. viku síðar en í blaðinu sjálfu.  

Grein þessi birtist í sunnudagsmogganum, 7. júní 2010.

Skákþættir Morgunblaðsins