Skákþáttur Morgunblaðsins: Boris Spasskí á batavegi

Fáir skákmenn hafa notið viðlíkrar hylli hér á landi og Boris Spasskí. Aðdáendum hans og velunnurum hans var því illa brugðið þegar fréttir bárust af því að hann lægi alvarlega veikur eftir heilablóðfall í september sl. Hann var heiðursgestur á skákmóti kvenna í Moskvu þegar hann hné skyndilega niður. Spasskí er fæddur 30. janúar 1937 og þó kominn sé af léttasta skeiði hefur hann alla tíð verið vel á sig kominn líkamlega. Spasskí dvelur nú á sjúkrahúsi í París og mun væntanlega útskrifast þaðan um miðjan janúar og horfur á fullum bata munu vera góðar. Hann biður vini sína um að hafa ekki alltof miklar áhyggjur af sér.

Árið 1969 vann Spasskí Tigran Petrosjan 12 ½ : 10 og varð þar með heimsmeistari, sá tíundi í röðinni. Nafn hans er í dag ekki minna þekkt á alþjóðavísu en t.d. Kasparovs eða Karpovs en þó er samanburður við þessa tvo honum ekkert sérlega hagstæður. Eftir stóra einvígið í Reykjavík var hann lengi eins og skugginn af sjálfum sér. Þó hafa komið fram skákmenn, eins og t.d. bosníski stórmeistarinn Ivan Sokolov, sem telja Spasskí hiklaust einn af merkilegustu skákmönnum sem uppi hafa verið. Spasskí hefur sjálfur haldið því fram við ýmis tækifæri að tímabilið frá 1964 - 1970 sé sitt besta en frá þessum árum er oft vitnað til frábærrar meðhöndlunar hans á flóknum miðtaflsstöðum. Þar er að finna námu fróðleiks. Spasskí yfirbugaði Keres, Geller og Tal í áskorendaeinvígjunum árið 1965 og árið 1968 vann hann Geller, Larsen og Kortsnoj. Ef frá er skilið einvígið við Paul Keres (6:4) vann hann öll þessi einvígi með þriggja vinninga mun. Hann var óumdeildur og glæsilegur heimsmeistari árið 1970, vann þau mót sem hann tók þátt í og lagði Fischer að velli í frægu 1. borðs uppgjöri á Ólympíumótinu í Siegen.

Spasskí tefldi á þessu tímabili 462 kappskákir, vann 171 skák, tapaði 28 og gerði 263 jafntefli, um 65% árangur gegn bestu skákmönnum heims.

En það var eins og stríðsgæfan yfirgæfi hann árið 1971. Hvað gerðist?

Tölvutæknin gerir mönnum kleift að stunda alls kyns samanburðarannsóknir og greinarhöfundur freistaðist til að láta forritið Rybku rýna í skákir Spasskís frá þessu tímabili og niðurstaðan var athyglisverð, ýmis lausatök sem vart sáust áður koma fram í síauknum mæli árið 1971. Á dögunum vann Rybka með yfirburðum þrítugasta hollenska meistaramótið í tölvuskák. Forritið keyrði á 26 tölvum með samtals 260 örgjörva (kjarna) sem hver var knúinn af a.m.k. 2,93 Ghz, svo öllum ætti að vera ljóst að þarna er öflug vél á ferðinni.

Lítum á dæmi frá skák Spasskí, með „augum" Rybku, frá opna kanadíska meistaramótinu 1971:

Sjá stöðumynd

Spasskí - Suttles

Hvernig skyldu menn meta þessa stöðu? Heimsmeistari situr að tafli, hrókarnir ráða yfir opnu línunum og biskuparnir eru ógnandi.

Suttles lék 31. ... Hxd3 32. Dxd3 Rhxg3 en Spasskí vann eftir 33. Hfe1. Rybka mat þetta á augabragði og niðurstaðan var óvænt: svartur er með unnið tafl og fyrsti leikurinn er:

31. ... Rf4!!

Aðalafbrigðið leiðir til unnins hróksendatafls:

32. gxf4 Rd2 33. Dg3 Rxf1+ 34. Hxf1 Dxd5 35. Hd1 Dxd4! 36. Bxg6+ Kxg6 37. Hxd4 He2+ 38. Dg2 Haxa2 39. Dxe2 Hxe2+ 40. Kg3 b3

- og vinnur þó það taki nokkurn tíma til viðbótar.

Helgi Ólafsson | [e-mail]

Skákþættir Morgunblaðsins eru birtir á Skák.is u.þ.b. viku síðar en í blaðinu sjálfu.  

Grein þessi birtist í sunnudagsmogganum, 5. desember 2010.

Skákþættir Morgunblaðsins