Skákþáttur Morgunblaðsins: Larry Evans og samvinnan við Bobby Fischer

Sennilega var þetta rétt hjá Bent Larsen. Að þeir hafi komið inn í skákina með lögmál götustrákanna. Og gatan? Þar sem 42. stræti í New York rennur í gegnum Broadway og heilsar upp á Times Square sem margir kalla nafla alheimsins. Larry Evans, sem lést hinn 15. nóvember sl., 78 ára gamall, sat á því horni löngum stundum á árunum í kringum 1950 og tefldi við vegfarendur upp á 10 sent - og lærði öll „trixin" í leiðinni. Hann varð fyrst skákmeistari Bandaríkjanna árið 1951, 19 ára gamall. Time Magazine greindi frá því sumarið '72 að nokkrum árum síðar hefði annar ungur skákmaður, sem þá gekk undir nafninu „The robot", farið að dæmi Evans og teflt upp á peninga til þess að komast í bíó: Bobby Fischer. Stundum hurfu þessir ungu menn inn í hrikalega búllu við 42. stræti, „The Flea House", en þangað vöndu komur sínar ýmsir skrautlegir karakterar, tefldu, spiluðu kotru eða póker. Frægastur fastagesta var sennilega gamli heimsmeistarinn í fjölbragðaglímu, Kola Kwariani, betur þekktur sem „Nick the Wrestler". Sá lék í mynd Stanleys Kubricks frá 1956 „The Killing".

Nokkrum skrefum frá var hægt að ganga inn á „Tad's Steaks" og fá gegn vægu gjaldi verstu nautasteikur í heimi.

Samvinna þeirra Bobbys Fischers og Larrys Evans er nú hluti skáksögunnar. Árið 1964 skipulagði Evans fjöltefla-leiðangur Fischers um flest ríki Bandaríkjanna. Hvert fjöltefli kostaði 250 dali sem var dágóður skildingur í þá daga. Evans ritaði a.m.k. 20 skákbækur, ritstýrði „Modern Chess Openings" og skrifaði pistla í dagblöð vítt og breitt um Bandaríkin. En þekktast er framlag hans til hinnar frægu bókar Fischers „My 60 Memorable Games" sem kom út árið 1969. Evans ritaði inngang fyrir hverja skák og skrifaði upp eftir Fischer leikjaraðir, slanguryrði og nokkra ógleymanlega frasa. Þegar prenta átti bókina vildi Bobby skyndilega hætta við allt saman, en gaf sig að lokum með þeim rökum, að heimurinn væri hvort eð er að farast og í lagi að slíta upp fáeina dali áður en það gerðist. Í formála þakkar hann Evans fyrir hjálpina með óvenju hlýlegum hætti. Evans var aðstoðarmaður Fischers í áskorendaeinvígjunum 1971 en þeim sinnaðist þegar Fischer tefldi lokaeinvígið við Tigran Petrosjan í Buenos Aires. Hann kom til Íslands vegna einvígis aldarinnar, tefldi fjöltefli í skákklúbbnum í Glæsibæ og sat tímunum saman í Laugardalshöll og vann að bók um einvígið. Þegar allt var í óvissu um titilvörn Fischers árið 1974 bárust Evans tvö bréf frá Bobby Fischer sem birtust í lesendadálki „Chess Life and Review". Lesa má sáttatón úr bréfunum en þó er ekkert gefið eftir:

Sjá stöðumynd

Chess Life and Review - nóvemberhefti 1974.

„Kæri Larry... Þú fullyrðir í júníheftinu bls. 398 sem svar við bréfi Larrys Jadzaks að þetta sé öruggt jafntefli. Alveg er þetta dæmigert fyrir þá tilhneigingu þína að setja fram yfirborðskennda og vitlausa niðurstöðu. Eftir 29. Kd3 Rxf5 30. Be5 er jafnteflið víðsfjarri t.d. 30.... Kf7 31. Ke4 Re7 32. Bc3 ásamt Ke5 sem vinnur. Kannski tekst þér að sanna fyrir lesendum eitthvert „rinky-dink"- jafntefli en þú platar mig ekki - svarta staðan er koltöpuð..."

Helgi Ólafsson | [e-mail]

Skákþættir Morgunblaðsins eru birtir á Skák.is u.þ.b. viku síðar en í blaðinu sjálfu.  

Grein þessi birtist í sunnudagsmogganum, 28. nóvember 2010.

Skákþættir Morgunblaðsins

Athugasemdir

[Jón Páll Haraldsson (IP-tala skráð) 6.12.2010 kl. 16:23]

Skemmtileg grein eftir Helga Ólafsson. Og reyndar gaman hvað margir af þeim sem skrifa um skák leggja sig fram um að hafa greinarnar skemmtilegar - sem er gott fyrir skákina.

Las um daginn bókina Bobby Fisher goes to war. Mæli eindregið með henni.