Skákþáttur Morgunblaðsins: Peðsfórnin

Pawn sacrifice“ er nafn á kvikmynd sem frumsýnd var á kvikmyndahátíðinni í Toronto í Kanada á dögunum. Myndin fjallar um einvígi Fischers og Spasskís í Reykjavík árið 1972 eða „einvígi aldarinnar“ eins og það hefur löngum verið kallað. Myndin var að hluta til tekin upp hér á landi og einnig í Montreal og Los Angeles. Hún skartar stjörnum á borð við Tobey Maguire (Spiderman, The Great Gatsby) sem leikur Bobby Fischer og Liv Schreiber (Ray Donavan ) sem leikur Boris Spasskí. Leikstjóri myndarinnar er Edward Zwick sem áður hefur leikstýrt myndum á borð við Legends of the Fall, The Last Samurai og Blood Diamonds.

Leikstjórinn stillir viðfangsefni sínu upp eins og hann væri að fjalla um kapphlaup Roalds Amundsen og Roberts Falcons Scotts á suðurpólinn 1911-'12; hinum harmræna þætti leiðangurs Scotts, sem fraus í hel í tjaldi á leiðinni til baka 20 kílómetra frá birgðastöð, svipar þannig til skipbrots Spasskís sem líkt og Scott var samkvæmt skýringu sagnfræðinnar fulltrúi hnignandi stórveldis.

Liv Schreiber hafði orð á því, að þegar hann var að undirbúa sig fyrir hlutverk Spasskís, hefði það augnablik einvígisins er Spasskí klappaði fyrir Fischer með áhorfendum eftir sjöttu einvígisskákina haft einna mest áhrif á sig. En ef velja á eina skák einvígisins þar sem allt dramað virðist koma saman þá hlýtur það að vera þrettánda skákin. Skákin hófst kl. 17 fimmtudaginn 10. ágúst, fór í bið um 5 klst. síðar og lauk seint að kveldi föstudaginn 11. ágúst. 

Spasskí – Fischer; 13. skák

Eftir að Spasskí, sem átti í vök að verjast, lék biðleik sinn, 42. Kg3, voru allir kraftar sovéska fylgdarliðsins þandir til hins ýtrasta við sundurgreiningu á biðstöðunni – og svipað var upp á teningnum í bandarísku herbúðunum. Lubomir Kavalek, landflótta Tékki búsettur í Bandaríkjunum, var í Reykjavík og mætti upp á herbergi 470 á Loftleiðahótelinu til að aðstoða Fischer. Þar var fyrir kvefaður séra Lombardy en Bobby rak hann út: „...Bill, þú veist að ég hef ekki efni því að fá kvef akkúrat núna.“

Þegar þeir tóku til við taflið aftur klukkan 17 föstudaginn 11. ágúst gerðust myndirnar á skákborðinu æ skrítnari og allt að því fjarstæðukenndar, a.m.k. hafði ekkert þessu líkt sést í heimsmeistareinvígi áður: 

Spasskí – Fischer; 13. einvígisskák

Staðan eftir 68 leiki – tímamörk við 72. leik.

69. Hd1+??

Spasskí hafði barist hetjulega en var tímanaumur og missti af jafntefli sem var að hafa með 69. Hc3+! Kd4 70. Hf3 Ke4 71. Hc3 os.frv.

Ke2 70. Hc1 f3 71. Bc5 Hxg7 72. Hxc4 Hd7 73. He4+ Kf1 74. Bd4 f2

- og Spasskí gafst upp.

Þegar skákinni lauk ríkti sérkennileg þögn í salnum. Það var eins og einhver hefði dáið. Fischer var fljótur að yfirgefa sviðið en Spasskí sat eftir dágóða stund og spurði dómarann Lothar Schmid í lágum hljóðum: „Hvernig getur maður tapað svona stöðu með hrókinn á g8 gersamlega lokaðan af?“

Það voru þung spor fyrir marga aðdáendur Spasskís út úr Laugardalshöllinni. Kannski væri hægt að „...skella bjargráðinu og sáluhjálpinni: Bach,“ skrifaði Thor Vilhjálmson sem hafði gengið fjaðurmögnuðum skrefum yfir dalinn til að sjá þessa „...menn skylmast með vopnum þekkingar, rökvísi og röktempraðrar dirfsku“

Helgi Ólafsson [e-mail]

Skákþættir Morgunblaðsins eru birtir á Skák.is viku síðar en í sjálfu Morgunblaðinu.  

Grein þessi birtist í Morgunblaðinu 13. desember 2014

Skákþættir Morgunblaðsins

[Event "Reykjavik"] [Site "m"] [Date "1972.08.10"] [EventDate "?"] [Round "13"] [Result "0-1"] [White "Boris Spassky"] [Black "Robert James Fischer"] [ECO "B04"] [WhiteElo "?"] [BlackElo "?"] [PlyCount "148"] 1. e4 Nf6 2. e5 Nd5 3. d4 d6 4. Nf3 g6 5. Bc4 Nb6 6. Bb3 Bg7 7. Nbd2 O-O 8. h3 a5 9. a4 dxe5 10. dxe5 Na6 11. O-O Nc5 12. Qe2 Qe8 13. Ne4 Nbxa4 14. Bxa4 Nxa4 15. Re1 Nb6 16. Bd2 a4 17. Bg5 h6 18. Bh4 Bf5 19. g4 Be6 20. Nd4 Bc4 21. Qd2 Qd7 22. Rad1 Rfe8 23. f4 Bd5 24. Nc5 Qc8 25. Qc3 e6 26. Kh2 Nd7 27. Nd3 c5 28. Nb5 Qc6 29. Nd6 Qxd6 30. exd6 Bxc3 31. bxc3 f6 32. g5 hxg5 33. fxg5 f5 34. Bg3 Kf7 35. Ne5+ Nxe5 36. Bxe5 b5 37. Rf1 Rh8 38. Bf6 a3 39. Rf4 a2 40. c4 Bxc4 41. d7 Bd5 42. Kg3 Ra3+ 43. c3 Rha8 44. Rh4 e5 45. Rh7+ Ke6 46. Re7+ Kd6 47. Rxe5 Rxc3+ 48. Kf2 Rc2+ 49. Ke1 Kxd7 50. Rexd5+ Kc6 51. Rd6+ Kb7 52. Rd7+ Ka6 53. R7d2 Rxd2 54. Kxd2 b4 55. h4 Kb5 56. h5 c4 57. Ra1 gxh5 58. g6 h4 59. g7 h3 60. Be7 Rg8 61. Bf8 h2 62. Kc2 Kc6 63. Rd1 b3+ 64. Kc3 h1=Q 65. Rxh1 Kd5 66. Kb2 f4 67. Rd1+ Ke4 68. Rc1 Kd3 69. Rd1+ Ke2 70. Rc1 f3 71. Bc5 Rxg7 72. Rxc4 Rd7 73. Re4+ Kf1 74. Bd4 f2 0-1