Skákþáttur Morgunblaðsins: Caruana og Vancura-staðan

Sömu helgi og Sinquefield-mótinu lauk í St. Louis staðfesti heimsmeistarinn Magnús Carlsen þátttöku sína í heimsmeistaraeinvíginu við Anand sem hefst 7. nóvember í Sochi við Svartahaf. Tregða hans til að tefla einvígi á „rússnesku yfirráðasvæði" er komin fram, en hann teflir þó ekki „undir mótmælum" eins og stundum gerist þegar menn eru bókstaflega að springa af óánægju með keppnisfyrirkomulag eða aðstæður. Þá leið valdi t.d. Bent Larsen á millisvæðamótinu í Leningrad 1973 en það mót var augljóslega mun sterkara en hitt millisvæðamótið sem fór fram í Petropolis í Brasilíu. Sumir telja að mótið í St. Louis hafi veikt stöðu Magnúsar sem heimsmeistara og hann hafi tekið peningana fram yfir grundvallaratriðin. Það er mikil einföldun. Benda má á að eystra er heldur friðsamlegra um að litast eftir að vopnahléi var komið á milli Rússa og Úkraínu þó að Vesturlönd sitji uppi með nýtt „kalt stríð". Vandinn er í hnotskurn sá að dagskráin fyrir heimsmeistarakeppni FIDE er alltof þétt. Lokastaðan:

1. Caruana 8 ½ v. (af 10) 2. Magnús Carlsen 5 ½ v. 3. Topalov 5 v. 4. - 5. Aronjan og Vachier-Lagrave 4 v. 6. Nakamura 3 v.

Caruana gerði jafntefli í þrem síðustu skákum sínum en sigur hans hefði getað orðið enn stærri; hann var nálægt því að leggja Magnús í 8. umferð og átti unnið tafl gegn Nakamura í 9. umferð:

Caruana- Nakamura

Ítalinn lék nú 40. Bf2 og eftir 40. ... Re7+ 41. Ke4 Ha4 náði Nakamura jafntefli með miklu harðfylgi. Vinningleiðin er einföld:

40. Hxg6+! hxg6 41. e6. Eftir 41. ... Kh7 42. g6+ Kg7 43. Bf6+ Kh6 44. Be5 er svartur varnarlaus, m.a. gagnvart hótuninni 45. Kf6 og 46. Kf7.

Í þessari sömu umferð kom fyrir þekkt jafnteflisleið sem einn af „gömlu meisturunum" hafði bent á. Þetta var í viðureign Magnúsar Carlsen og Aronjan. En fyrst smá forleikur: Í 8-landa keppninni í Ósló 1983 vakti Guðmundur Sigurjónsson athygli mína á þessari stöðu:

Sjá stöðumynd 2

Heim - Borik

V-Þjóðverjinn Borik tapaði þessu tafli með svörtu fyrir Norðmanninum. Hann gat ekki fundið aðra leið en þá að leika hróknum eftir a-línunni og vonast eftir því að hvítur léki peði sínu til a7. En jafnteflisleiðin er einföld:

49. ... Hg4+ 50. Kf2 Hf4+ 51. Ke3 Hf6! Um leið og hvíti kóngurinn valdar a6-peðið skákar svartur látlaust eftir f-línunni og heldur jöfnu.

Carlsen- Aronjan

Endatöfl með kantpeð lúta sínum sérstöku lögmálum. Magnús hefði getað komið í veg fyrir þá jafnteflisleið sem Aronjan fann. Þessi staða er örlítið flóknari en sú að ofan en í grunninn eins; peðin á h-línunni skipta ekki neinu sérstöku máli, svartur verður einungis að gæta þess að eyða ekki tíma í að eltast við þau. Aronjan þekkti „Vancura-stöðuna" og lék:

47. ... Hb5! 48. Kxc3 Hf5!

Það ruglaði ýmsa þá sem fylgdust með þessari skák að tölvuforritin mátu stöðuna á þann veg að hvítur stæði til vinnings. Magnús tefldi fram í 84. leik áður en hann sættist á jafntefli. Fyrstu leikirnir gefa vísbendingu um jafnteflisleiðina: 49. Ha8 Hb5 50. Kc4 Hf5 51. Kb4 Hf4+! 52. Kc5 Hf5+ 53. Kd4 Hb5 - og aftur hófst sama hringekjan. Að lokum stóðu kóngarnir tveir einir eftir á borðinu.

Helgi Ólafsson [e-mail]

----------------------------------------------

Skákþættir Morgunblaðsins eru birtir á Skák.is viku síðar en í sjálfu Morgunblaðinu.  

Grein þessi birtist í Laugardagsmogganum, 13. september 2014

Skákþættir Morgunblaðsins